LEVENSDELICTEN 1899
HOME   
UITGEVERIJ   
UTRECHT 
FONDS   

versie: 26 november 2017


Cold Case Teams en Cases - home

Aantal levensdelicten
1899: 33+

De zaken




In 1899 telde Nederland circa 5 miljoen inwoners (bron: CBS). Van hen kwamen tenminste 34 op gewelddadige wijze om het leven. Op deze pagina wordt - grotendeels aan de hand van toenmalige krantenberichten - informatie gegeven over deze zaken.
detail Antikamnia Calendar 1899

Bevolking, huishoudens en bevolkingsontwikkeling; vanaf 1899. Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen 7-5-2017
http://statline.cbs.nl/statweb/publication/?vw=t&dm=slnl&pa=37556&d1=0-20,33-44&d2=1,11,21,31,41,51,61,71,81,91,101,111,l&hd=151214-1146&hdr=g1&stb=t




Levensdelicten - overzicht

Delicten waarbij één of meerdere mensen
om het leven kwamen.

[OO] = onopgelost
[?] = onduidelijk of deze zaak al dan niet is opgelost

Onopgeloste zaken zijn die zaken waarin iemand op gewelddadige wijze om het leven is gebracht door één of meerdere anderen, maar waar uiteindelijk niemand voor veroordeeld is.

? Januari 1899. Babymoord, Doornspijk (GL)
16/17 Januari 1899
. Dubbele roofmoord, Berkel (ZH)
27/28 Januari 1899. Babymoord, Babyloniënbroek (NB)
[OO] 4/5 Februari 1899. Moord, Tubbergen (Ov)
14 Februari 1899. Mishandeling met dodelijk gevolg, Tilburg (NB)
22 Maart 1899. Moord, Den Bosch (NB)
31 Maart 1899. Doodslag, Rotterdam (ZH)

13 April 1899. Moord, Koewacht (ZL)
[OO] Ca. 25 April 1899. Moord op kind, Den Haag (ZH)
9 Mei 1899. Mishandeling met dodelijk gevolg. Roermond (L)
6 Juni 1899. Moord, Harskamp (GL)
7 Juni 1899. Mishandeling met d. gevolg, Zijldijk (Gr)
20 Juni 1899. Moord, Leiden (ZH)
22 Juni 1899. Moord en zelfmoord, Hees (GL)
24 Juni 1899
. Babymoord, Naaldwijk (ZH)
[OO] 24/25 Juni 1899
. Moord, Dordrecht (ZH)
5 Juli 1899
. Mishandeling met dodelijke afloop, Ter Apel (Gr)
[OO] 6 Juli 1899
. Moord en zelfmoord? Wildervank (Gr)
24 Juli 1899
. Doodslag, Woudenberg (Ut)
Begin augustus 1899
. Mishandeling met d. afloop, Guttecoven (L)
12 Augustus 1899. Doodslag, Barneveld (GL)
19 Augustus 1899. Mishandeling met d. afloop, Neerbosch (GL)
19 Augustus 1899. Moord, Berlicum (NB)
[?] Eind augustus 1899. Mishandeling met d. afloop, Megen (NB)
2 September 1899. 'Dood door schuld', Acquoy (GL).
11 September 1899. Babymoord Westdorpe (ZL)
22 Oktober 1899. Mishandeling met d. afloop , Erp (NB)
[OO] 7 November 1899. Mishandeling met d. afloop, Rotterdam (ZH)
? November 1899. Moord, Amersfoort? (Ut)
27 November 1899. Mishandeling met d. afloop, Mierlo (L)
4 December 1899. Mishandeling met d. afloop, Breda (NB)
15 December 1899. Doodslag, Wijnjeterp (Fr.)
20 December 1899
. Mishandeling met d. afloop. Bergumerheide (Fr.)

 

naar boven



Details


? Januari 1899
. Babymoord, Doornspijk (GL)
Slachtoffer
: naamloze baby (0)
Status
: opgelost

De 35-jarige ongehuwde boerenarbeidster Zwaantje K. legde haar baby na de bevalling in de koestal en overdekte het met mest, waardoor het stikte. Ze was in de stal bevallen, opdat haar 10-jarig zoontje er niets van zou merken. De pasgeborerene had ze gedood op aandrang van de vader, Beert van den Weg, zo verklaarde ze.

De officier van Justitie had Van den Weg graag voor het gerecht gebracht, maar de wet gaf hem daartoe geen bevoegdheid. Hij eiste tegen haar 1 jaar en 6 maanden gevangenisstraf. Conform de eis werd ze door de Zwolse rechtbank veroordeeld.

Bronnen

Rechtszaken. Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant, 17-02-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMHCO01:000074252:mpeg21:p007
Kinderdoodslag. De Telegraaf, 24-02-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110541992:mpeg21:a0036

naar boven



16/17 Januari 1899
. Dubbele roofmoord te Berkel (ZH)

Slachtoffers: Machiel Ripping (74) en Gerrigjen Vrielink (67)
Status: opgelost
De naam van Gerrigjen, de huishoudster van de heer Ripping, hier weergegeven als in overlijdensakte, werd in de kranten weergegeven als 'Gerretje Vrieling' en 'Gerritje Vrielink'.


Twee mannen overvielen in zijn huis de bemiddelde rentenier Machiel Ripping en ontvreemdden circa 200 gulden aan contanten en voor circa 20.000 gulden aan effecten. De Leeuwarder Courant, van 26 januari 1899:

 
"Bij de schouwing van het lijk van den heer Ripping bleek, dat hem niet minder dan 26 wonden, grootere en kleinere, waren toegebracht. In zijn hoofd had hij 8 gaten, van eene hand waren vier vingers afgekapt, een kaakbeen was door midden geslagen, een oog hing er uit, een pols was doorgesneden, in de borst was een steek toegebracht enz. Men kan dus aannemen, dat de daders er in het wilde op in gehakt en geslagen hebben, toen de ongelukkige zich trachtte te verweren. Het bloedverlies van den aldus afgemaakten man is verschrikkelijk geweest.

Het lijk van de huishoudster vertoonde enkel twee gaten in het hoofd."

 

De vermoedelijke daders worden al vrij snel gearresteerd. Het zijn de ca. 37-jarige Bleiswijker C. Uitdenbogerd* en Antonie Kraaijenbrijnk. De laatste wordt na enkele maanden voorarrest vrijgelaten. Uitdenbogerd wordt tot 15 jaar gevangenisstraf veroordeeld. Zijn cassatie wordt in 1904 verworpen.

In 1906 duikt een bij de overval gestolen horloge van Ripping op in Amerika.


J.A. Blaauw, 2015: "Voor het drama aan de Noordeindscheweg werden uiteindelijk twee verdachte Rotterdamse criminelen aangehouden. Dat waren respectievelijk de koopman Cornelis Uitenbogert (33, van oorsprong uit Bleiswijk) en Antonie Kraaijenbrijnk (37). Eerst genoemde kon worden aangehouden wegens bewezen diefstal van een koe. Hij kreeg daarvoor na een eis van zes jaar uiteindelijk vier jaar gevangenisstraf. Beide arrestanten hebben altijd ontkend iets met de dubbele moord te maken te hebben gehad. Niettemin liet hun betrokkenheid bij deze gruwelijke moord geen enkele twijfel."

* Naam ook gespeld als C. Uytenboogaard en C. Uittenboogaard.

naar boven

Bronnen

Een afschuwelijke moord te Berkel. Twee slachtoffers.
Rotterdamsch nieuwsblad, 18-01-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010177666:mpeg21:a0064
Inbraak en dubbele moord. Tilburgsche courant, 19-01-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010186231:mpeg21:a0047
Nadere bizonderheden. Nieuwe Tilburgsche Courant, 26-01-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010155194:mpeg21:a0022
De moord te Berkel. Leeuwarder courant, 26-01-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010595374:mpeg21:a0015
De moord te Berkel. Vrijlating een der verdachten.
Rotterdamsch nieuwsblad, 30-05-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010177775:mpeg21:a0005
Rechtszaken. Nieuwe Tilburgsche Courant, 15-06-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010155234:mpeg21:a0022
Moord en roof. Buit: fl. 30.000 aan effecten. De locomotief, 17-02-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010299646:mpeg21:a0085
Moord te Berkel. Beloning fl. 1000,-. De Sumatra Post, 12-04-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010283591:mpeg21:a0056
Nieuwe dader? De dubbele moord te Berkel.. Leeuwarder Courant, 01-08-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010595531:mpeg21:a0009
De moord te Berkel. De Telegraaf, 04-09-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110556470:mpeg21:a0014
De dubbele moord te Berkel. Algemeen Handelsblad, 09-02-1902.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010647132:mpeg21:a0017
De dubbele moord te Berkel. Nieuwsblad van het Noorden, 11-02-1902.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010890510:mpeg21:a0008
Rechtszaak tegen C. Uitdenbogerd.
De dubbele moord te Berkel. De Telegraaf", 27-08-1903.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110553966:mpeg21:a0042
Zittingsverslag. Rechtszaken. Provinciale Drentsche en Asser courant, 28-08-1903.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000100224:mpeg21:a0010
Veroordeling van C. Uitdenbogerd, 15 jaar.
Dubbele moord te Berkel. Nieuwe Tilburgsche Courant, 11-09-1903.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010157029:mpeg21:a0013
Hoger beroep op 17-12-1903. Rotterdamsch nieuwsblad, 23-10-1903.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010179267:mpeg21:a0034
Rechtzaken. Moord te Berkel. Zittingsverslag. De Tijd, 19-12-1903.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010386172:mpeg21:a0095
Cassatie verworpen. Rotterdamsch nieuwsblad, 01-03-1904.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010178617:mpeg21:a0020
De moord te Berkel. Horloge van Ripping duikt op in Amerika. De Tijd, 24-01-1906.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010529396:mpeg21:a0100

J.A. Blaauw. Dubbele roofmoord in Berkel. De Heraut, 16-09-2015.
http://www.herautonline.nl/?p=44671

naar boven



27/28 Januari 1899
. Babymoord, Babyloniënbroek (NB).
Naam slachtoffer
: naamloze baby (0)
Status: opgelost
De 18-jarige ongehuwde dienstbode L.B. uit Babyloniënbroek (destijds ook gespeld als Babiloniënbroek) doodt haar pasgeboren kindje door verstikking. Ze wordt veroordeeld tot 8 maanden gevangenisstraf.

Bronnen
Verschillende Berichten. Middelburgsche courant, 10-02-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010630502:mpeg21:a0013
Kindermoord. De Telegraaf, 17-03-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110542030:mpeg21:a0039
Rechtzaken. Het nieuws van den dag, 20-03-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010126178:mpeg21:a0190
Kindermoord. De locomotief, 10-04-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010299688:mpeg21:a0115

naar boven



4/5 Februari 1899. Moord te Tubbergen (Ov)
Slachtoffer: Johannes ten Dam (20).
Status: onopgelost

Op zondagochtend 5 februari 1899 wordt te Haarle, onder Tubbergen, het lijk gevonden van landbouwersknecht Johannes ten Dam. Hij is neergestoken. In de weken die volgen worden drie mensen verhoord. Tegen één wordt rechtsvervolging ingezet. In het er op volgende proces wordt hij vrijgesproken. De zaak blijft onopgelost.

Bronnen

Moord. Tilburgsche courant, 09-02-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010186237:mpeg21:a0051
Doodslag. De Tijd, 02-04-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010407671:mpeg21:a0120
Rechtszaken. Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant, 11-04-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMHCO01:000074295:mpeg21:a0005 Rechtszaken. Haagsche courant, 03-07-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000124286:mpeg21:p010
Rechtbank te Almelo Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant, 03-07-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMHCO01:000074163:mpeg21:a0060

Rechtzaken. Het nieuws van den dag, 04-07-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010126266:mpeg21:a0099

naar boven



14 Februari 1899
. Mishandeling met dodelijke afloop, Tilburg (NB)
Slachtoffer: A.C. van Gestel (leeftijd onbekend)
Status: opgelost

Om 11 uur 's avonds wordt caféhouder A.C. van Gestel in de Lange Nieuwstraat in de Tilburgse wijk Nijveroord door vier met een stok, een kachelroe en een degen gewapende 'belhamels' aangevallen. Hij overlijdt op 21 februari na een hoofoperatie in het ziekenhuis. Een etterachtige ontsteking van het hersenvlies, die ontstond ten gevolge van de aanval, werd hem fataal.

Kort na de aanval arresteert de politie de verdachten.

Op 10 mei oordeelt de rechtbank te Breda dat de vier schuldig zijn aan mishandeling met dodelijke afloop, en legt deze gevangenisstraffen op: J.W. van Loon 3 jaar; J.A. Smit 3 jaar, J. Smits 4 jaar en A.W. van Loon 3 jaar.

De zwaarte van de straffen is gelijk aan de strafmaat die bij veel doodslagzaken anno 1899 wordt opgelegd.

Bronnen

Stadnieuws. Tilburgsche courant, 16-02-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010186239:mpeg21:a0030
Provinciale Berichten. De Zuid-Willemsvaart, 18-02-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMRHCE01:000041085:mpeg21:a0004 Ernstige mishandeling. De Telegraaf, 22-02-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110541988:mpeg21:a0063
Mishandeling met doodelijken afloop te Tilburg.Tilburgsche courant, 07-05-1899. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010186262:mpeg21:a0043
Tilburgsche gruwelen. Rotterdamsch nieuwsblad, 13-05-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010177762:mpeg21:a0104

naar boven



22 Maart 1899
. Moord, Den Bosch (NB)
Slachtoffer: Elizabeth Kootkar (1).
Status
: opgelost

De ongehuwde 26-jarige M. Kootkar woont bij zijn broer, schoonzus en hun 14 maanden oude dochtertje in. Hij zou gaan trouwen, maar z'n aanstaande vrouw verbreekt 'het gegeven woord'. Dan gaat M. zich vreemd gedragen. Na een zelfmoordpoging levert de familie hem af bij een gesticht van de hospitaalbroeders van Sint Johannes de Deo, een rooms-katholieke burgerorde die zich ontfermt over geesteszieken. Als hij daar een woedeuitbarsting krijgt laat de orde hem door de politie weer bij zijn familie afleveren.

Terwijl broer en schoonzus overwegen om M. in een ander krankzinnigengesticht onder te brengen, vermoordt hij na enkele dagen in een vlaag van razernij zijn nichtje en mishandelt zijn schoonzus. Kort na de daad werd hij door marechaussee J.H. Fafié en omstanders met veel moeite overmeesterd. In de marechausseekazerne wordt M. onderzocht door Dr. Wolff, die hem als 'gevaarlijk krankzinnig' diagnosticeert. M. wordt in een dwangbuis afgevoerd naar het Rijkskrankzinnigengesticht te Medemblik.

De marechaussée Fafié wordt voor zijn daadkrachtige optreden onderscheiden met de bronzen ere-medaille der Orde van Oranje Nassau.

Bronnen

Moord. Nieuwe Tilburgsche Courant, 23-03-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010155210:mpeg21:a0007
Vervolg Nieuwstijdingen. Het nieuws van den dag, 24-03-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010126182:mpeg21:a0149
Familiebericht. Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche
courant, 24-03-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSADB01:000011410:mpeg21:a0010
De moord door een krankzinnige. Rotterdamsch nieuwsblad, 27-03-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010177724:mpeg21:a0172
De moord te 's Hertogenbosch. Nieuwe Tilburgsche Courant, 30-03-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010155212:mpeg21:a0017
Het Bossche drama. Middelburgsche courant, 30-03-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010630542:mpeg21:a0010
Het oude land. De Volksstem (USA), 13-04-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011180406:mpeg21:a0099
Een treurige geschiedenis. De locomotief , 21-04-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010299698:mpeg21:a0103
Hollandsche nieuwtjes. Sumatra-courant, 22-04-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011188649:mpeg21:a0022
Allerlei. Algemeen Handelsblad, 04-06-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010163002:mpeg21:a0022

naar boven



31 Maart 1899
. Doodslag, Rotterdam (ZH)
Slachtoffer: Johanna van Eindhoven (leeftijd onbekend)
Status: opgelost

Op Goede vrijdag steekt de door drank benevelde arbeider Dingeman J. Kort in hun woning aan de Kleine Leeuwenlaan zijn vrouw neer. Hij wordt tot 3 jaar gevangenisstraf veroordeeld. De eis was 5 jaar.

De moord te Rotterdam. De Telegraaf, 03-04-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110542061:mpeg21:a0016
Doodslag. De Telegraaf, 03-06-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110583368:mpeg21:a0006
Rechtzaken. Het nieuws van den dag, 12-06-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010126247:mpeg21:a0205

naar boven



13 April 1899
. Moord te Koewacht (ZL)

Slachtoffer: Prudentia Vervaet (51).
[Leeftijd slachtoffer destijds als '50' weergegeven]

Status: opgelost

Medio mei 1900 vindt een passant in een vijver ('put') bij Koewacht, op de Nederlands-Belgische grens, een zak waarin een halfvergane mensenromp zit. Aan de kledij wordt de romp herkende als zijnde een deel van het stoffelijk overschot van Prudentia Vervaet (ook bekend als vrouw Haeck), die op 13 april het laatst gezien was toen ze van de kermis in Sint-Niklaas in de richting van Koewacht was vertrokken.

De Telegraaf, 18 mei 1900: "Sterk verdacht wordt een gepensionneerd Nederlandsch militair, die met de vermoorde in nauwe betrekking stond en ook verdwenen was, toen de ongelukkige vrouw de echtelijke woning verliet. Waar zij toen heengegaan zijn is nog onbekend. Eenigen zeggen, dat zij eenige dagen te Antwerpen geleefd hebben, terwijl anderen beweren, dat de vrouw in de woning van den verdachte, die geheel alleen in een huisje alhier woonde, was opgesloten.” (…) De moordenaar is dus meer dan tijgerachtig te werk gegaan en wanneer hij gevonden wordt, mag de politie hem wel goed bewaken, wijl hij anders door 't verbitterde volk zou gelyncht kunnen worden."

naar boven

Rotterdamsch Nieuwsblad, 19 mei 1900: "Niet tevreden met het hoofd van den romp te scheiden, de armen en beenen af te kappen, heeft hij zelfs de borsten afgesneden en diepe insnijdingen in de zijden toegebracht.

Waar die lichaamsdeelen gebleven zijn en waar de  moord  gepleegd is, blijft nog een raadsel. In den put, waar de romp gevonden werd, is zonder resultaat gedregd.

Ook in de gesloten woning, te Antwerpen, van den persoon, die met de vermoorde vrouw in betrekking stond, is een onderzoek ingesteld, maar ook daar is niets gevonden.

Verscheidene personon, die inlichtingen omtrent den vermoedelijken dader konden geven, zijn reeds gehoord. Een daarvan wist mede te deelen, dat zij den verdachte in den loop der vorige week eenige malen heeft gezien in de nabijheid van den put, die verscholen ligt tusschen het houtgewas.

Het lijk is thans herkend als te zijn van de 50-jarige huisvrouw van S. Haeck, herbergier te  Koewacht  (Moerbeke). Het echtpaar heeft negen kinderen. De oppassende man leefde niet gelukkig met zijn vrouw, die hem de laatste jaren veel reden tot klagen gaf. Het parket van Gent heeft heden een onderzoek ingesteld op de plaats, waar het lijk gevonden is."

naar boven

Middelburgsche Courant, 6 juni 1900: "De Belgische justitie (...) legde in Antwerpen de hand op zekeren Augustus Carolus Misseghers, toen 39 jaren oud, die in Koewacht woonachtig was geweest, doch kort vóór het verdwijnen van de vrouw zijn have en goed te gelde had gemaakt en zich te Antwerpen gevestigd had, waar hij nu als stalknecht werkzaam was.

Misseghers, die in zijn jeugd slagersknecht was geweest, leefde in Koewacht geheel op zichzelf in een hem toebehoorend huisje en stond niet gunstig bekend. Men verdacht hem van strooperij, smokkelarij en diefstal, want het was een raadsel hoe hij, die nooit werkte, aan den kost kwam; van het gagement, dat hij genoot - hij had korten tijd gediend, eerst als cavalerist en later als infanterist - kon hij toch niet leven, zoals hij deed; want hij veroorloofde zich nog al eens uitgaven, vooral omdat hij in Koewacht le cocq du village mocht genoemd worden. "

Tilburgsche Courant, 21 mei 1899: "Wat echter sterk tegen beklaagde pleit is, dat beenen en armen volgens verklaringen der geneesheeren juist op de beenderen gescheiden zijn, wat alleen zij kunnen die verstand van slachten hebben. Beklaagde is eenige tijd als slachtersknecht werkzaam geweest. Ook zijn in zijn woning steenen gevonden, zooals zich bij den romp in den zak bevonden. Men vermoedt, dat de  moord  in de woning van den verdachte heeft plaats gehad en dat hij, om alle spoor te verwijderen, de lichaamsdeelen in verschillende zakken gebonden heeft en in 't water geworpen. "

naar boven

Middelburgsche Courant, 22 mei 1899: "Vrijdag middag begaf zich, terwijl de Belgische en Nederlandsche justitie den omtrek hadden afgezet, een geoefend zwemmer uit Moerbeke, verbonden aan een stevig touw, in den put. Na een minuut of vijf' gezocht te hebben, bracht hij een goed dichtgemaakte baal boven water, die een verpestende lucht verspreidde.

De baal werd naar de Belgische school vervoerd en daar geopend. Zij bevatte het hoofd der vermoorde, dat er allerakeligst uitzag, de armen met de schouderbladen, een gedeelte [d]er borst en eenige stukken vleesch. Aan een der vingers van de eene hand zat nog een ring; de andere hand was dichtgeknepen. Aan de beenen bevonden zich zwarte kousen en lage schoenen. In de zak werden nog gevonden een hemd, een muts, een ledige portemonnaie en vijf steenen, geheel gelijk aan die, in den anderen zak en op het erf van den verdachte gevonden.

De droeve zaak en het onderzoek wekt natuurlijk veel belangstelling daar en in de omstreken. Tijdens de put werd onderzocht, bevonden zich honderden nieuwsgierigen in den omtrek, die door de Belgische en Nederlandsche politie op een behoorlijken afstand gehouden werden en die na het vinden van den zak van medelijden en verontwaardiging blijk gaven."

naar boven

Nadat vastgesteld is dat de moord, althans het aan stukken snijden van het lijk, op Nederlands grondgebied had plaats gevonden en de in België gearresteerde verdachte, Augustus Carolus Misseghers (1860), een Nederlander was, wordt hij op 22 november 1899 uitgeleverd aan Nederland.

Tijdens de rechtszaak en het hoger beroep in 1900 wordt duidelijk wat er ongeveer gebeurd moet zijn. Misseghers wilde met Prudentia Vervaet naar elders vertrekken. Zij wilde dat niet, en daarom bracht hij haar om het leven.

Middelburgsche Courant, 6 juni 1900: "Het was in Koewacht van algemeene bekendheid, dat Misseghers sedert jaren intieme relatiën onderhield met de vrouw van Haeck, op wier man hij zes of zeven jaar geleden een pofing tot moord pleegde, waarvoor hij te Gent tot zes maanden gevangenisstraf werd veroordeeld."

Hij werd veroordeeld tot 15 jaar gevangenisstraf. In 1905 werd een revisieverzoek van Misseghers verworpen door de Hoge Raad.

naar boven

Bronnen
De moord? De Telegraaf. Amsterdam, 17-05-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110553320:mpeg21:a0014
De moord te Koewacht. De Telegraaf, 18-05-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110553322:mpeg21:a0020
De afschuwelijke vrouwenmoord. Rotterdamsch nieuwsblad, 19-05-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010177767:mpeg21:a0008
De afschuwelijke vrouwenmoord. Leeuwarder courant, 20-05-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010595470:mpeg21:a0012
De moord te Koewacht. De Telegraaf, 20-05-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110553326:mpeg21:a0017
De moord te Koewacht. De Telegraaf, 20-05-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110553328:mpeg21:a0016
De moord te Koewacht. Tilburgsche courant, 21-05-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010186266:mpeg21:a0057
Het drama te Koewacht. Middelburgsche courant, 22-05-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010630585:mpeg21:a0004
Het drama te Koewacht. Tilburgsche courant, 28-05-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010186268:mpeg21:a0049
De moord te Koewacht. De Telegraaf, 09-06-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110553365:mpeg21:a0019
De moord te Koewacht. Nieuwsblad van het Noorden, 21-07-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886381:mpeg21:a0039

naar boven

De moord te Koewacht. De locomotief, 23-08-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010299798:mpeg21:a0014
De moord te Koewacht. Nieuwsblad van het Noorden, 30-08-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886413:mpeg21:a0011
De moord te Koewacht. Nieuwsblad van het Noorden, 27-09-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886434:mpeg21:a0006
De moord te Koewacht. Leeuwarder courant, 16-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010595595:mpeg21:a0020
Moord te Koewacht. De locomotief, 29-12-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010299900:mpeg21:a0082
Aankondiging rechtszaak. De Tijd, 21-02-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010407312:mpeg21:a0094
Moord te Koewacht. De locomotief, 23-03-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010298176:mpeg21:a0088
De moord te Koewacht. Nieuwsblad van het Noorden, 27-04-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010894283:mpeg21:a0024
Het drama te Koewacht. I. Middelburgsche Courant, 6 juni 1900.
https://krantenbankzeeland.nl/issue/mco/1900-06-06/edition/0/page/2
Het drama te Koewacht. IV. Middelburgsche Courant, 9 juni 1900.
https://krantenbankzeeland.nl/issue/mco/1900-06-09/edition/0/page/1
https://krantenbankzeeland.nl/issue/mco/1900-06-09/edition/0/page/2

naar boven

Uitspraak rechtbank. Leeuwarder courant, 25-06-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010595804:mpeg21:a0041
Het O.M. De Maasbode, 22-09-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000166374:mpeg21:a0011
De moord te Koewacht. Leeuwarder courant, 05-10-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010595891:mpeg21:a0032
Complete namen. Middelburgsche courant, 05-10-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010630954:mpeg21:a0008
Cassatie. De Tijd, 13-12-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010407527:mpeg21:a0023
Revisie-verzoek verworpen. Algemeen Handelsblad, 06-06-1905.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010650517:mpeg21:a0101
Gezinsrepertorium Vervaet. Pro-GEN Output. 2016.
http://users.telenet.be/vervaeten/pg/pg-0020.htm

naar boven



Ca. 25 April 1899
. Kindermoord te Den Haag (ZH)
Slachtoffer: Albert Petrus Johannus van Wezel (7)
Status: onopgelost

Op 'dinsdag 25 april 1899 verliet de 7-jarige Albert van Wezel het huis van z'n ouders, Kalkoenstraat 20 te Den Haag. Hij begaf zich naar het plein voor station Holland Spoor, waar hij z'n vader, die daar als koetsier z'n standplaats had, eten bracht. Hij verdween daarna spoorloos.

Iets vóór Albert bij z'n vader kwam, poogde een man op het nabijgelegen Rijswijkseplein een andere jongen mee te lokken, door hem vergulde knikkers te beloven. Deze jongen wist dit signalement te geven: lang, mager, met bleek gelaat, zonder baard of knevel, omstreeks 28 a 30 jaren oud.

Een slagersknecht meende dat hij Albert op de bewuste dag had zien lopen in gezelschap van een lange man.

Diverse verdachten worden aangehouden, maar geen van hen blijkt iets met de zaak te maken te hebben.

Woensdag 11 oktober wordt het lijkje van Albert van Wezel door een 'konijnendelver' aangetroffen in het duingebied bij de Hartsenhoekweg. Naast hem werden vergulde knikkers gevonden. Na sectie, die wegens de verregaande staat van ontbinding van het lichaam, geen uitsluitsel geeft over de doodsoorzaak, wordt de jongen onder grote publieke belangstelling begraven op begraafplaats Oud Eik en Duin.

naar boven

Iemand tipt de politie dat begin mei 1899, dus kort na Albert verdwijning, een rijtuigje 's ochtendsvroeg een kwartier stil heeft gestaan, dichtbij de plek waar Albert is gevonden. Deze tip leidt echter tot niets.

In juli 1900 arresteert de politie de circa 30-jarige kleermaker C.P. van P., nadat deze een 8-jarig jongetje van het Haagse Oranjeplein naar het strand te Scheveningen meegenomen had.

Van P. wordt door de jongen die op de dag van Alberts verdwijning op het Rijswijkseplein knikkers kreeg aangeboden, herkend als de man die dat toen gedaan had. Andere getuigen zeggen dat ze hem met Albert op de bewuste dag gezien hebben. De verdachte ontkent echter ook maar iets met Alberts verdwijning en dood te maken hebben.

Na een rechtszaak, waarin het Openbaar Ministerie negen jaar gevangenisstraf tegen hem eist, wordt hij in 1901 wegens gebrek aan bewijs volledig vrijgesproken. In juni 1901 wordt in hoger beroep de uitspraak bekrachtigd.

naar boven

Bronnen

Binnenland. Haagsche Courant, 28-04-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000131188:mpeg21:a0041
Nog steeds vermist. De Telegraaf, 13-05-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110553314:mpeg21:a0063
De vermiste knaap. De Tijd, 13-06-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010407580:mpeg21:a0062
De hoofdcommissaris van politie... Leeuwarder courant, 17-06-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010595493:mpeg21:a0014
In de duinen... De grondwet, 12-10-1899,
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMGARO01:000176134:mpeg21:p003
De kleine Van Wezel, dood weergevonden. Rotterdamsch nieuwsblad, 13-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010178045:mpeg21:a0010
Allerlei. Provinciale Drentsche en Asser courant, 13-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000103529:mpeg21:a0015
Het vermiste jongetje. "Nieuwsblad van het Noorden, 14-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886447:mpeg21:a0010
Het verdwenen knaapje. De Tijd , 15-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010407809:mpeg21:a0148
Gemengd nieuws. Het nieuws van den dag, 16-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010126578:mpeg21:a0229
Het knaapje van Wezel. Leeuwarder courant, 17-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010595596:mpeg21:a0039

naar boven

Het gestorven knaapje. Leeuwarder courant, 17-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010595596:mpeg21:a0012
Over de uitvaart. Nieuwsblad van het Noorden, 17-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886449:mpeg21:a0007
Nadere Middelburgsche Courant, 19-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010630454:mpeg21:a0011
Het gevonden knaapje. Nieuwsblad van het Noorden, 21-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886453:mpeg21:a0008
Beloning van fl. 5000,- De Locomotief , 22-11-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010299871:mpeg21:a0012
Omtrent de aanhouding, De Tijd, 20-07-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010407434:mpeg21:a0090
Rechtszaken. Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant, 03-04-1901
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMHCO01:000074873:mpeg21:p002
Vrijspraak verdachte. De Telegraaf, 01-06-1901.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110556744:mpeg21:a0160
Hoger beroep. Haagsche Courant, 31-05-1901.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000125447:mpeg21:a0038
Uitspraak hoger beroep. Het Nieuws van den Dag, 14-06-1901.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010128217:mpeg21:a0167

naar boven



9 Mei 1899. Mishandeling met d. gevolg. Roermond (L)
Slachtoffer:
Jan Ernst Koster (22)
Status
: opgelost

Op 9 mei 1899 passeert een aantal huzaren het stationsplein te Roermond. Opeens gooit iemand uit het publiek een steen naar de soldaten. De 22-jarige milicien-huzaar Jan Ernst Koster uit Harlingen wordt op het achterhoofd getroffen en valt bewusteloos neer. De dader vlucht weg.

Op zaterdag 27 mei overlijdt de huzaar ten gevolge van de steenworp. Begin oktober 1899 wordt de vermoedelijke dader, de 21-jarige kleermaker P.H. Schuman [ook gespeld: Schumann] uit Roermond, in Luik gearresteerd. In november wordt hij uitgeleverd aan Nederland. Bij de rechtszaak, december 1899 te Roermond, wordt hij wegens mishandeling met de dood ten gevolge veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf. Het O.M. gaat in hoger beroep en eist, in maart 1900, 4 jaar tegen de kleermaker.

In hoger beroep wordt het vonnis van de rechtbank bevestigd.

Bronnen

Overlijdensakte Jan Ernst Koster
Allerlei. De Maasbode, 10-05-1899
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000184922:mpeg21:a0010
Gemengd Nieuws. Het nieuws van den dag, 01-06-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010126238:mpeg21:a0077
Familiebericht. Venloosch nieuwsblad, 03-06-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMGAVL01:000001985:mpeg21:p002
Gearresteerd. De Telegraaf, 05-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110555034:mpeg21:a0013
Gemengd nieuws. Nieuws van den dag, 3-11-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010126594:mpeg21:a0012
Uitlevering. De Volksstem, 15-11-1899
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011180437:mpeg21:a0063
Rechtszaken. Venloossch Nieuwsblad, 09-12-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMGAVL01:000002293:mpeg21:a0060
Hooger beroep. Venloosche Courant, 03-03-1900
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMGAVL01:000003382:mpeg21:a0004
Provinciaal Nieuws. [Uitspraak hoger beroep]. De Peel- en Kempenbode,
17-03-1900.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMRHCE01:000053543:mpeg21:a0052

naar boven



6 Juni 1899
. Moord te Harskamp (GL)
Slachtoffer: Trijntje van 't Land (32).
Status: opgelost

Broodbakker Jacob Zeegers (1863) heeft een intieme relatie met z'n dienstbode en wil met haar trouwen. Maar zijn vrouw en moeder van hun kinderen dwingt hem de dienstbode te ontslaan en weigert te scheiden, Zeegers koopt bij een drogist te Ede 150 gram arsenicum. Het gif dient hij gedurende meerdere weken in kleine hoeveelheden aan zijn vrouw toe.

Op 1 juni 1899 raadpleegt ze een arts, maar het mag niet meer baten: nog geen week later overlijdt ze aan de gevolgen van de vergiftiging. Al vrij snel wordt Zeegers als verdachte gearresteerd. De rechtbank veroordeelt hem tot levenslang en ontzet hem uit de ouderlijke macht.

In afwachting van het hoger beroep weet hij op 19 december 1899 uit de gevangenis te Arnhem te ontsnappen. Het Nieuwsblad van het Noorden, 22 december 1899:

“Zeegers  was, omdat men zelfmoord vreesde, opgesloten in een cel met drie andere preventieven. Dinsdagavond acht uur bracht de bewaarder koffie.  Zeegers  stond aan de deur, sloop om den bewaarder heen naar buiten, verschool zich achter een pomp en wachtte op het vertrek van den niets opmerkenden bewaarder. Toen werd door hem van de binnenplaats der gevangenis, door het vastgrijpen aan de telefoondraden en twee vensters, tot de kroonlijst geklommen.

Vervolgens langs het dak in den tuin van den directeur. Nu werd weer een ander dak beklommen en daarover geloopen tot de Beekstraat, waar hij zich langs de dakgoot liet zakken. Een meisje, dat hem bemerkte, waarschuwde den directeur, maar  Zeegers  was verdwenen en ondanks de ijverige nasporingen der marechaussée's, die den geheelen nacht in Harscamp (Barneveld) en overal velocipedeerden, is zelfs geen spoor ontdekt.”

Op 13 januari 1900 wordt hij, na een klopjacht in de bossen bij Putten, weer gearresteerd. Bij de behandeling van zijn hoger beroep, eind januari 1900, bekent hij de moord. Waarna het levenslang wordt omgezet in 20 jaar gevangenisstraf.Hij kwam vervroegd vrij (wanneer precies is onbekend) en vestigt zich als landbouwersknecht te Putten. Daar treedt hij op vrijdag 29 maart 1918 opnieuw in het huwelijk. Niet met de huishoudster, maar met een andere vrouw. Jacob Zeegers overlijdt in 1943 te Putten. naar boven

Bronnen

Binnenland. Arnhemsche courant, 10-06-1899
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB08:000094058:mpeg21:p001
Gemengd Nieuws. Het nieuws van den dag, 10-06-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010126246:mpeg21:a0076
Vergiftiging? Leeuwarder courant, 12-06-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010595488:mpeg21:a0012
Vergiftiging. De Tijd, 28-06-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010407593:mpeg21:a0103
Vergiftiging. De Tijd, 02-07-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010407720:mpeg21:a0141
Vergiftiging. Algemeen Handelsblad, 29-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010163260:mpeg21:a0122
Binnenland. Arnhemsche courant, 21-12-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB08:000094023:mpeg21:a0021
Een ontsnapte gevangene. Nieuwsblad van het Noorden, 22-12-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886505:mpeg21:a0009
De vluchteling Zeegers. Leeuwarder courant, 23-12-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010595654:mpeg21:a0017
Opsporing verzocht. Tilburgsche courant, 06-01-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010186338:mpeg21:a0048
Laatste berichten. Arnhemsche courant, 13-01-1900
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB08:000094479:mpeg21:p011
De gevangenneming van Zeegers. Tilburgsche courant, 18-01-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010186341:mpeg21:a0035
Rechtszaken. Arnhemsche courant, 30-01-1900,
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB08:000094493:mpeg21:p002
Hof te Arnhem. Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant, 02-02-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMHCO01:000074383:mpeg21:a0046
Binnenland. Rotterdamsch nieuwsblad, 12-02-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000200489:mpeg21:a0108
Overlijdens- en huwelijksakten. Gelders Archief.

naar boven



7 Juni 1899
. Mishandeling met dodelijke afloop, Zijldijk (Gr)
Slachtoffer: naam onbekend (20)
Status: opgelost

Twee boerenjongens, van 16- en 20 -jarige leeftijd, zijn aan het stoeien op een hoop stro in de schuur van landbouwer F. te Zijldijk, gemeente 't Zandt. De 16-jarige J.P. geeft zijn kameraad onverwachts een duw tegen de borst, waardoor deze achterover twee meter neerwaarts valt. Met zijn hoofd komt hij op de deel terecht. Hij is bewusteloos en bloed stroomt uit z'n oren neus en mond. Een uur later overlijdt de 20-jarige. Bij het verhoor en bij de rechtszitting verklaart de 16-jarige dat hij het gedaan had, omdat hij bij 't stoeien 'het niet houden kon' en hij zijn kameraad ook wel eens wat pijn gunde.

Hij wordt veroordeeld tot 6 maanden gevangenisstraf.

Bronnen

Mishandeling met doodelijken afloop. De Telegraaf, 15-07-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110553440:mpeg21:a0012
Gewillige doodslag. De Telegraaf, 22-07-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110553452:mpeg21:a0043
Allerlei. De Maasbode, 23-07-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000185063:mpeg21:a0008

naar boven



24 Juni 1899. Babymoord, Naaldwijk (ZH)
Slachtoffer: naamloze baby (0)
Status: opgelost

Op de grens van Naaldwijk en 's Gravenzande beviel op 24 juni een jonge scharenslijpersvrouw in een kermiswagen, waar ze met haar man en kind in huisde. Een arts die bij de vrouw geroepen werd ontdekte dat ze bevallen was, maar dat het kind nergens te zien was. De politie ontdekte iets later in een sloot een levenloze, pasgeboren baby. Het kindje is gestikt in de modder. De man, die nog maar kort met de vrouw getrouwd was en niet de vader van het kindje was, wist niet dat ze zwanger was en had niets bespeurd van de bevalling.

De vrouw werd in augustus 1899 door de Haagse rechtbank wegens kinderdoodslag veroordeeld tot 1 jaar en 6 maanden gevangenisstraf.

Bronnen

Kindermoord. De Telegraaf, 27-06-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110553402:mpeg21:a0022
De kindermoord te Naaldwijk. De Telegraaf, 29-06-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110553406:mpeg21:a0014
De kindermoord te Naaldwijk. Nieuwsblad van het Noorden, 06-07-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886368:mpeg21:a0016
Kinderdoodslag. Nieuwsblad van het Noorden, 06-08-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886394:mpeg21:a0020
Rechtszaken. Haagsche courant, 12-08-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000124374:mpeg21:a0038
Rechtzaken. Het nieuws van den dag, 15-08-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010126302:mpeg21:a0095

naar boven



24/25 Juni 1899.
Moord te Dordrecht (ZH)
Slachtoffer: Louise Bakker (20)
Status: onopgelost

Louise Bakker was een prostituée. Na een woordenwisseling in een café werd ze op straat doodgeslagen en -getrapt. Daarna is ze door de stad gesleurd en in de Merwede gegooid. Haar lichaam spoelde aan bij Strijen. Drie verdachten werden gearresteerd. Deze bekenden, maar werden uiteindelijk buiten vervolging gesteld.

Bronnen

Misdaad? De Tijd, 04-07-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010407721:mpeg21:a0043
Een moord. De Telegraaf, 04-07-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110553418:mpeg21:a0043
Moord. Nieuwsblad van het Noorden, 05-07-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886367:mpeg21:a0038
Buiten vervolging gesteld. Haagsche courant, 07-08-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000124361:mpeg21:a0063
Hoger beroep. Rotterdamsch nieuwsblad, 14-09-1900,
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000202840:mpeg21:p003
Doodslag. De Telegraaf, 10-10-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110556537:mpeg21:a0060
Eis hoger beroep. De Tijd, 13-10-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010407545:mpeg21:a0093
"Vrijspraak". De Tijd, 27-10-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010407557:mpeg21:a0106

naar boven



5 Juli 1899
. Mishandeling met dood tot gevolg, Ter Apel (Gr)
Slachtoffer: Hendrik Pijper.

Status: opgelost

Bij een woordenwisseling tussen Weerdingermonders en Ter Apelers steekt de 16-jarige arbeider Willem H. M. uit Ter Apelkanaal met een mes op het hoofd van het slachtoffer in. Deze overlijdt de 10de juli. Aanvankelijk wordt de dader tot 4 jaar gevangenisstraf veroordeeld; in hoger beroep wordt dat jaar en 6 maanden gevangenisstraf.

Leeuwarder Courant: "Vooral op het platteland, in die streken, die het verst van de groote verkeerswegen liggen, zijn nog heel wat middeleeuwsche gebruiken overgebleven. Zoo schijnt er in den achterhoek van Groningen, tusschen de bewoners van Ter Apel en een nabijgelegen plaatsje een ruzie te bestaan, die de bewoners op volkomen voet van oorlog met elkaar doet verkeeren. Op Zondag 25 Juni [?] troffen een paar partijen elkaar in een herberg. Die van Ter Apel waren van gewoonte niet vredelievend gezind en de tegenpartij ruimde daarvoor het veld. De Ter Apelaars echter er achteraan. Op den straatweg haalden ze de anderen in (...)."

Bronnen

Gerechtshof te Leeuwarden. Leeuwarder courant, 04-11-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010595612:mpeg21:a0065
Mishandeling met doodelijken afloop. Nieuwsblad van het Noorden, 10-11-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886469:mpeg21:a0027
Mishandeling met doodelijken afloop. Rotterdamsch nieuwsblad, 13-11-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010178071:mpeg21:a0070

naar boven



6 Juli 1899
. Moord en zelfmoord? Wildervank (Gr)
Slachtoffer: Hinderikus Meijer (28).
Status: onopgelost

Twee bewusteloze zwaargewonde mannen, vleeshouwer Lieffert Eerkes (37) en de bij hem inwonende spekslager Hinderikus Meijer worden naast elkaar in Eerkes' slagerij te Wildervank aangetroffen. Eerkes heeft een schietmasker in de hand. Beiden overlijden kort nadat ze gevonden zijn. Het is onduidelijk of het hier om een moord gevolgd door zelfmoord of om een dubbele zelfmoord ging. Omdat, als het om moord ging, de verdachte – Lieffert Eerkers – overleden was, is geen nader onderzoek ingesteld.

Dat dit toch een moordzaak was, kan opgemaakt worden aan de hand van andere 'moord- en zelfmoord'-gevallen uit 1899-1912; vrijwel altijd ging het hierbij om drama's in de liefdessfeer; een pure dubbele zelfmoord is zeer onaannemelijk.

naar boven

Leeuwarder Courant: “Maandag avond waren de slagers L.E. en H.M. gezamenlijk uit en dronken hun borreltje bij den kastelein van Lent te Wildervank. Na eenigen tijd aldaar vertoefd te hebben, haalde E. een tweeloops pistool voor den dag en pareerde M. met een dolkmes. Te ongeveer 10 uur verlieten beiden, aldus gewapend, de herberg en begaven zij zich in den onmiddellijk daarnaast staanden spekslagerswinkel van A. ten H. Na aldaar een stuk metworst van Ten H. te hebben gekocht, vroegen zij diens knecht H.S. te spreken en verzochten deze even met hen mede te gaan. S. wenschte evenwel niet aan hun verzoek te voldoen en trok zich terug. E. en M. maakten zich hierover zeer boos, zij haalden pistool en dolk voor den dag, drukten deze den bewoner ten H. tegen de borst en bezwoeren hem bij kris en kras, dat S. zou sterven.Hoewel ten H. hen verscheidene malen verzocht zich te verwijderen en zich te kalmeeren, bleven zij razen en tieren, totdat Ten H. zich eindelijk van een list bediende on de slagers kwijt raakte. Ten H. heeft echter klachte bij de politie gedaan. 't Zal echter niet noodig zijn dat de politie zich met de zaak bemoeit. Naar men met zekerheid meent te weten, hebben de beide schuldigen, Liefert E. en Henderikus M. zelfmoord gepleegd.”

naar boven

Middelburgsche Courant: “De slager E., reeds sedert jaren door zijn bloeddorstigen waanzin een groot gevaar voor de plaats, waarin hij woonde, had in de laatste dagen zekere H.M. Bij zich in huis genomen. Samen maakten ze geregeld allerlei zwerftochten, waarbij zij zich geducht te buiten gingen aan het gebruik van sterken drank. Nog Woensdag jl. gedroegen zij zich in zulk een toestand op de onmogelijkste wijze. Zij lokten o.a. een reizend koopman in huls en mishandelden hem. Eindelijk schijnen beiden tot het besluit te zijn gekomen, een eind aan hun leven te maken en doodden zich door middel van een schietslachtmasker. ”Tubantia: “Een koopman in manufacturen uit Pekela die E. zijn waren wilde aanbieden, hoorde een hevigen knal en zag, binnentredende in de achterkamer een ontzettend schouwspel. Hij vond M. liggende naast een stoel, een kogel was door zijn hoofd gegaan en had ook nog een wand getroffen. E. lag eveneens op den grond en hield het masker nog in de hand. Hij had een kogel in het hoofd. M. moet dus eerst gedood zijn, waarna E. het masker weer geladen moet hebben. Op de tafel vond men een groot mes. Dr. Eerkes word ontboden, maar zijn hulp mocht niet baten. De doodstrijd eindigde voor E. te half acht, voor M. te half elf. De beide lijken, verwond en met verwrongen trekken, leverden een afgrijselijken aanblik op. Den geheelen avond bewoog zich een groote menigte volk om de woning, waarin de dubbele zelfmoord was gepleegd. De politie, die reeds spoedig ter plaatse was, bleef den geheelen nacht in de woning.Middelburgsche Courant: “'t Zal wel voor altijd een geheim blijven, of E. aan M. den dood met een  schietmasker  heeft toegebracht,of dat M. zulks zelf heeft gedaan, in welk laatste geval E., om zich aan de misschien gemaakte afspraak tot gezamenlijken zelfmoord te houden of uit angst voor de gevolgen, zich door een schot heeft gedood.”

naar boven

Provinciale Drentsche en Asser Courant: “Het laatste gedeelte van 't ontzettend drama, dat te Wildervank  in den omtrek zulk een diepen indruk heeft gemaakt, is afgeloopen. De lijken der beide jonge mannen, wier leven op zulk een afschuwelijke wijze een einde nam, zijn ter aarde besteld. Naar men zegt laat E. een niet onbelangrijk vermogen na, dat hij grootendeels aan zijn eenigen broeder moet hebben vermaakt. M. had voor een klein bedrag een verzekering gesloten bij een Assurantiemaatschappij. Daar nu wel nooit omtrent M's dood de zekerheid zal worden verkregen van 't plegen van zelfmoord, zal de Maatschappij de premie wel moeten uitbetalen, hoewel dit door sommigen wordt betwijfeld.”

Bronnen

Overlijdensaktes, Wildervank.
De geheimzinnige moordgeschiedenis te Wildervank. Leeuwarder courant, 11-07-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010595513:mpeg21:a0009
Het drama. Middelburgsche courant, 11-07-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010630627:mpeg21:a0011
Binnenland. Tubantia, 12-07-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSAEN01:000040769:mpeg21:a0004 Allerlei. Provinciale Drentsche en Asser Courant, 15-07-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000103444:mpeg21:a0010

naar boven



24 Juli 1899. Doodslag te Woudenberg (Ut)
Slachtoffer: Wilhelm Brandriet (44)
Status: opgelost
Spelling naam volgens overlijdensakte; zijn beroep was mandenmaker.

De dader, kunstmandenmaker Peter Schneider, schiet drie mensen neer na een uit de hand gelopen ruzie over een hond. Een van hen overlijdt. Schneider wordt in hoger beroep veroordeeld tot 2 jaar en 6 maanden gevangenisstraf.

In het Algemeen Handelsblad van 18 januari 1900 verscheen een uitvoerig relaas over de zitting bij het hoger beroep:

Peter en de man van de zigeunerin. Peter Schneider is kunstmandenmaker en woont met vrouw en kind in een z.g. woonwagen, waarmee ze de kermissen afreizen. Op den 25sten Juli van het vorige jaar stond hun wagen in de gemeente  Woudenberg  aan de Luntersche beek, waar toen ook nog twee dergelijke wagens stonden, een kleine, van dezelfde grootte ongeveer als die van Peter en een groote. In den grooten wagen woonde een familie als wier hoofd zich “de Zigeunerin” liet gelden, verder woonden er nog een oude vrouw en een paar mannen in, ook Wilhelm Brandrieth, de man van de Zigeunerin. Wie in den derden wagen woonden doet er weinig toe, daar hetgeen volgt is voorgevallen tusschen Peter en de familie van de Zigeunerin. Wat er precies gebeurde, is moeilijk te zeggen, wel echter, dat het resultaat was een doode man. Wilhelm Brandrieth, een “Zigeunerin” met een wonde in den schouder en een man met een schampschot aan den arm. En voor het veroorzaken van den dood van Wilhelm en het veroorzaken van die wonden der anderen stond nu, na eerst door de rechtbank te Utrecht tot 4 jaar gevangenisstraf veroordeeld te zijn, in hooger beroep voor het gerechtshof hier terecht Peter Schneider, die zelf ook al een wonde in den hals had opgeloopen.

naar boven

Op dien 25sten Juli kwam er langs den weg een karretje voorbij, bespannen met een hond. Het beest scheen zeer vermoeid en warm en de bestuurder van het karretje spande zijn hond af, wierp het dier in de beek om het te verfrisschen en haalde het er toen weer uit. Dat is misschien wat hardhandig gebeurd, of hoe dan ook, ten minste, de Zigeunerin die het zag en die een liefhebster van honden schijnt te zijn — in haar woonwagen huizen er vijf — werd kwaad en begon te schelden. Andere vrouwen trokken partij voor den hondekarman en vonden het juist mooi van deze, dat hij zijn beest een bad liet nemen, gekijf ontstond, en ten slotte sloeg de strijdlustige stemming van de vrouwen over op de mannen, die nu den strijd voortzetten echter met minder onschadelijke wapenen dan vrouwentongen, nu kwamen er stokken en sabels en revolvers aan te pas. Tot zoover waren alle getuigen het eens, behalve dat door enkelen werd gezegd, dat ze geen sabel hadden gezien. Het verschilpunt is echter hierin gelegen, wie of is begonnen, m.a.w. of Peter Schneider, die drie schoten uit zijn revolver gelost heeft, uit wettige zelfverdediging gehandeld heeft of niet.

naar boven

Beklaagde, die voor den rechter-commissaris eerst ontkend heeft te hebben geschoten — uit vrees van zijn vrouw en zijn kind, in ongelegenheid te brengen, zegt hij nu — beweerde later, dat Wilhelm met een sabel op hem afkwam, dat hij toen zijn woonwagen binnenging en zijn revolver greep om zich te verdedigen, dat hij drie schoten loste en dat die, naar later bleek, alle drie raak waren. Wilhelm werd in den buik getroffen en stierf korten tijd later.

Nu zijn er getuigen gehoord, die dat verhaal ook doen, die ten minste in hoofdzaak hetzelfde verklaren, maar er zijn ook getuigen gehoord, die wel hebben gezien dat Wilhelm op beklaagde toeliep, maar niet dat hij een sabel in de hand had — bij een door de politie ingesteld onderzoek in de wagens is dan ook nergens een sabel gevonden.

Dan zegt beklaagde ook nog, dat de Zigeunerin haar honden op hem losliet, wat door sommige getuigen werd bevestigd,door andere werd echter pertinent beweerd, dat de honden op dat oogenblik in den wagen aan den ketting lagen.

naar boven

Als bewijs dat hij het zeer te kwaad had tegen Wilhelm en de Zigeunerin, die volgens alle getuigen een vrouw is, die wel tegen twee mannen op kan, haalt hij aan, dat hij met zijn vrouw en zijn kind vluchtte naar de villa van den heer De Beaufort, waar hij zich bij den koetsier en den palfrenier van dien heer voegde. Maar al waren er getuigen die dat bevestigden, er waren er ook weer die zeiden, dat hij vluchtte, toen hij Wilhelm zag vallen, dàt zou dan de reden van zijn vlucht zijn geweest. En zoo ging het maar voort. De advokaat-generaal, mr. Pleyte ten slotte het woord verkrijgend, meende te mogen constateeren, dat wel degelijk bewezen was dat beklaagde niet alleen niet uit wettige zelfverdediging heeft gehandeld — dan zou hij niet eerst ontkend hebben te hebben geschoten — maar zelfs dat hij heeft geschoten met het opzet om te dooden, althans om zwaar lichamelijk letsel toe te brengen, dat door de rechtbank niet was aangenomen. Daarom meende spr.[eker] ook een zwaardere straf te moeten eischen en vroeg hij een gevangenisstraf voor den tijd van 5 jaar.

De toegevoegde verdediger meende dat beklaagde uit wettige zelfverdediging had gehandeld en hem althans niet meer dan eenvoudige mishandeling kan worden ten laste gelegd, waarom hij dan ook vroeg ontslag van rechtsvervolging, subsidiair een kleine straf voor eenvoudige mishandeling. Uitspraak over 14 dagen. 

naar bovenBronnen

Nieuwe Tilburgsche Courant, 27-07-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010155246:mpeg21:a0015
Hoger beroep. Het nieuws van den dag, 17-01-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010126879:mpeg21:a0177
Peter en de man van de zigeunerin. Algemeen Handelsblad, 18-01-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010162861:mpeg21:a0025
Onder zigeuners. Het nieuws van den dag, 18-01-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010126880:mpeg21:a0165
Uitspraak hoger beroep. Het nieuws van den dag, 25-01-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010126886:mpeg21:a0121

naar boven



Begin augustus 1899. Mishandeling met de dood tot gevolg, Guttecoven (L)
Slachtoffer: Peter Janssen

Status: opgelost

De twee broers Hendrik en Peter Janssen krijgen ruzie over de hulp die ze elkaar boden bij het oogsten van vruchten. Hendrik schopt zijn broer daarbij zo heftig, dat deze er aan overlijdt. Hendrik, die bekend geschopt te hebben, maar zegt dat dit 'uit tegenweer' deed, wordt veroordeeld tot 1 jaar gevangenistraf wegens mishandeling met dodelijke afloop. Bronnen

Laatste Berichten. De Maasbode, 05-08-1899
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000185084:mpeg21:p003
Allerlei. De Tijd, 10-08-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010407753:mpeg21:a0019
Poging tot doodslag. Rotterdamsch nieuwsblad, 05-10-1899
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010178038:mpeg21:a0062
Gemengd nieuws. Haagsche courant, 13-10-1899
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000124507:mpeg21:p005

naar boven



12 Augustus 1899. Doodslag, Barneveld (GL)
Slachtoffer: Gerrit van Dronkelaar (25)
Status: opgelost
Naam slachtoffer ook gespeld als: G. Dronkelaar en G. van Drongelen.

Tijdens een dronkemansrel tussen Barnevelders en jongeren uit andere dorpen komt de 25-jarige boerenknecht Gerrit van Dronkelaar om het leven. Hij is doodgeslagen door de 20-jarige metselaarsknecht A. Burgering.

Haagsche Courant: “Op Zaterdag 12 Augustus was er des avonds ongeveer 11 uur, na het gebruik van veel sterke drank, een groote twist ontstaan tusschen de dorpers van  Barneveld  en gemeentenaren van den omtrek.”

Nieuwsblad van het Noorden: “Een zevental boeren te  Barneveld, met messen gewapend, stond (...) tegenover een groot aantal dorpelingen, die zich van knuppels, lange slokken en steenen voorzien hadden. Vooral twee boeren, die zich vooraan bevonden, kregen hevige slagen met zware knuppels op het hoofd, tengevolge waarvan beiden neerzegen. De een kon echter, hoewel een diepe wonde aan het hoofd hebbende, opstaan en zocht toen zijn heil in de vlucht, de ander daarentegen, een 25-jarig jonkman, genaamd G. van Dronkelaar, bleef roerloos liggen.” Haagsche Courant: “Door zijn makkers, die meenden, dat hij sliep, omdat hij zwaar snorkte, [werd hij] op een nabijgelegen bleekveld gedragen, waar hij 's morgens om 4 uur dood gevonden werd.” Nieuwsblad van het Noorden: “Bij onderzoek bleek dat hem de schedel geheel verbrijzeld was. (…) De knuppel, waarmede de doodelijke slag is toegebracht, is bijna 2 meter lang. Behalve deze zijn nog drie andere zware knuppels in beslag genomen. Toen Zondagmorgen de ouders van het slachtoffer zich ter kerke wilden begeven, hoorden zij het vreeselijk lot, dat hun zoon had getroffen. Een persoon is in hechtenis genomen.”De volgende maandagmiddag is een verdachte gearresteerd, een 20-jarige metselaarsknecht genaamd A. Burgering. Kort daarna worden nog twee verdachten gearresteerd, de metselaarsknerchten J. Vis en R. van Veldhuizen, beiden óók metselaarsknechten . Alledrie bekennen. Op 8 november 1899 vindt de rechtszaak plaats. Tegen Burgering wordt 2 jaar gevangenisstraf geëist, met als verzachtende omstandigheid 'de strijdlust der beide partijen'. Tegen de twee andere verdachten wordt 45 dagen gevangenis geëist. Hoe de uitspraak, die op 20 november door de rechtbank te Utrecht uitgesproken moet zijn, luidde, is onbekend.

Bronnen

Overlijdensakte, Barneveld.
Allerlei. Algemeen Handelsblad, 15-08-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010163131:mpeg21:a0006
Doodslag. Nieuwsblad van het Noorden, 16-08-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886402:mpeg21:a0007
De daders gevonden. De Telegraaf, 17-08-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110553502:mpeg21:a0058
Daders opgespoord. Opgespoord. Tilburgsche couran, 20-08-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010307532:mpeg21:a0012
Haagsche Courant, 09-11-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000124575:mpeg21:a0009
Rechtszaken. Het nieuws van den dag, 11-11-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010126601:mpeg21:a0081

naar boven



19 Augustus 1899. Mishandeling met dodelijk gevolg, Neerbosch (GL)
Slachtoffer: Johan Tiecken (12)
Status: opgelost

Dickensiaanse toestanden in weeshuis

In de protestantse weesinrichting te Neerbosch, een 'zelfvoorzienend wezendorp' bij Nijmegen, waar destijds ruim 900 kinderen 'verpleegd' werden, sterft de 12-jarige Johan Tiecken. Dit kort nadat de 26-jarige opzichter Cornelis Lak hem met een karwats het bed uitranselde, waarbij de 33-jarige verpleegster Alida Drektraan de jongen op het hoofd sloeg. Johan was de jongste van drie zonen van weduwe Harmina Tiecken-Lusink, die door de diaconie van Angerlo waren 'uitbesteed' aan de weesinrichting Neerbosch. De weduwe kreeg kort na de 19de augustus een brief, waarin botweg stond dat haar jongste zoon in het weeshuis gestorven was en dat de begrafenis op 22 augustus in Neerbosch plaats zou vinden.


[detail stafkaart ca. 1930; het Maas-Waalkanaal werd eerst in de jaren twintig van de 20ste eeuw gegraven. Neerbosch ligt tegenwoordig in de bebouwde kom van Nijmegen]

naar boven

Bij de uitvaart hoort ze van mensen uit het dorp Neerbosch dat haar zoontje doodgeslagen zou zijn. Ze wendt zich tot de directeur van het weeshuis, Johannes van 't Lindenhout, die haar vertelt dat de jongen ziek was, en daardoor is overleden. De weduwe gelooft hem niet en deelt haar zorgen met de dominee Drost, de predikant van Angerlo, die op zijn beurt Van 't Lindenhout vraagt wat gebeurd is.


Directeur Johannes van 't Lindenhout,
circa 1892
Drost krijgt als antwoord dat dokter Blécourt uit Neerbosch, die de jongen na zijn overlijden onderzocht had, verklaard heeft dat deze aan een koud (inwendig) abces gestorven zou zijn.

Inmiddels had ook rijksveldwachter Sybrandi, die in Neerbosch verhalen over de mishandeling had opgevangen, bij deze dokter geïnformeerd wat er aan de hand was. Ook de veldwachter kreeg het 'koud abces'-verhaal te horen. Hij berichtte de Officier van Justitie vervolgens dat alle geruchten omtrent mishandeling op jongenspraatjes berustten. Er werd dan ook geen nader onderzoek ingesteld.

naar boven

Dominee Drost neemt met de antwoorden van de directeur en dokter van het weeshuis geen genoegen. Hij besluit contact op te nemen met de Officier van Justitie te Arnhem. Die stelt vervolgens een onderzoek in. Het lichaam van de jongen wordt, weken na diens dood, voor sectie opgegraven en herhaaldelijk bezoek Justities het weeshuis om getuigenverklaringen op te nemen. Intussen had in september een vergadering in het weeshuis plaats, waarbij opzichter Cornelis Lak 'ernstig berispt' was. Deze bood zijn excuses aan en zei daarbij dat hij de jongen wel met een karwats had moeten slaan, omdat hijzelf wratten op z'n handen had. Dit 'deemoedige berouw' werd door de weeshuisleiding geaccepteerd. Begin oktober 1899 wordt bekend dat Justitie genoeg belastende informatie heeft gevonden om een rechtszaak tegen de opzichter en de verpleger te beginnen. De aanklacht is dat ze gezamenlijk en in vereniging Johan Tiecken dusdanig mishandeld hebben dat hij ten gevolgde daarvan stierf.

naar boven

In februari 1900 vindt de rechtszaak plaats. Lak en Drektraan erkennen dat ze Johan Tiecken geslagen hebben, Lak met 'de karwats op de knie', Drektraan 'met de hand om zijn beide oren'. Ze deden dit omdat de jongen 'in bed gebleven was, terwijl zestig andere jongens van de zaal reeds vertrokken waren, [en] bovendien grond en bed bevuild had.'Johan vertelde hen dat hij hoofdpijn had. Lak en Drektraan geloofden dat niet en bevalen hem op te staan. Toen hij dit niet deed, hanteerde Lak de karwats en tilde Drektraan hem het bed uit, terwijl ze hem sloeg en – volgens meisjes die erbij aanwezig waren – 'Je gaat dood, je gaat dood!' riep. Ze kleedde hem vervolgens aan, sleepte het wankelende knaapje naar het privaat, 'waar hij geweldig braakte', en bracht hem naar het ziekenhuis waar hij nog dezelfde morgen overleed. Omdat de sectie eerst weken na de dood van Johan had plaatsgevonden, konden deskundigen geen eensluidend antwoord geven op de vraag of de jongen inderdaad aan de gevolgen van de mishandeling was overleden. De Officier van Justitie veranderde daarom de aanklacht van 'mishandeling met dodelijke afloop' in 'mishandeling'.

naar boven

Gaandeweg het proces wordt ook duidelijk dat de leiding – bestaande uit vader en zoon Van 't Lindenhout – zo goed als geen leiding gaven (ze hadden het te druk met geld inzamelen), dat mishandelen op Neerbosch schering en inslag is, en dat het personeel overbelast en niet voor hun taken geschikt is.De Tilburgsche Courant, 1 maart 1900: “De rechtbank te Arnhem heeft gisteren Lak en mej. Drektraan schuldig verklaard aan  mishandeling  te  Neerbosch, doch, in aanmerking nemend dat het slaan nimmer door de directie verboden was en een gewoon tuchtingsmiddel was op  Neerbosch, hen veroordeeld tot f 10 boete, subsidiair 10 dagen hechtenis.”

naar boven

Zowel Het Openbaar Ministerie als de verdediging gaan hiertegen in hoger beroep. De centrale vraag daarbij was of wat Johan Tiecken overkomen was gezien moest worden als mishandeling of als de onder het toenmalige recht geoorloofde 'castigatio paterna' (ouderlijk tuchtigingsrecht). In mei 1900 bevestigde het Gerechtshof te Arnghem het eerdere vonnis: 10 gulden boete voor zowel Lak als Drektraan, wegens mishandeling. De Apeldoornsche Courant, 5 mei 1900: “In de overwegingen wordt gezegd, dat het begrip vaderlijke kastijding bij het slaan van den knaap verre is overschreden, doch beklaagden niet wisten, dat het kind ernstig ongesteld was. Daarom en ook omdat de beklaagden het toezicht hadden over te veel kinderen in eene inrichting, waarin slaan oogluikend toegelaten, althans niet geweerd wordt, wordt geen gevangenisstraf opgelegd.”

naar boven

Naschrift

Eerdere kritiek


Al eerder waren 'weezeninrichting Neerbosch en Johannes van 't Lindenhout in opspraak gekomen. In 1893-1894 voerde G. van Deth een kruistocht tegen Van 't Lindenhout, nadat twee van zijn kinderen na het overlijden van z'n vrouw te Neerbosch werden ondergebracht en in 'allerbeklagenswaardigen toestand ' terugkeerden. Hij publiceerde een brochure over de misstanden en gaf tientallen goedbezochte spreekbeurten doorheen het land. Hij werd wegens belediging herhaaldelijk aangeklaagd en veroordeeld. In 1985 emigreerde hij naar de Verenigde Staten. In 1898 verkeerde hij korte tijd weer in Nederland.

Doofpot

Een belangrijke reden om dit sterfgeval in de doofpot te stoppen zal geweest zijn dat zowel de weesinrichting als Van 't Lindenhout financieel afhankelijk waren van giften en legaten en een groot aantal wezen- en halfwezen; per kind werd een jaarlijkse bijdrage van fl. 200,- tot fl. 250,- verlangd, te betalen door de ouders ofprotestantse gemeente. Slechte publiciteit kwam daarbij niet van pas.

naar boven

2007

Eerst in 2007 verdween het 'ouderlijk tuchtigingsrecht' (o.a. de 'corrigerende tik') uit de Nederlandse wet.

De boete

De 10 gulden boete die aan Lak en Drektraan werd opgelegd, zou anno 2015 gelijk staan een een bedrag van circa 126 euro.

Kinderdorp

'Weezeninrichting Neerbosch' heette later 'Kinderdorp Neerbosch,' vervolgens 'Instelling voor Jeugd & Opvoedhulp Lindenhout', en momenteel – na fusies met andere organisaties 'Lindenhout'. In 2013 kwam het voormalige weeshuis andermaal in opspraak, door de publicatie van een onderzoeksrapport naar mogelijke misstanden in het kinderdorp Neerbosch in de jaren 1975-1985.


Angerlo werd in 1899 gespeld als Angerloo.

naar boven

Bronnen

Gerard van Deth (ca. 1837 - ?).
Neerbosch. De Standaard, 22-06-1893. Blz. 2.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011133313:mpeg21:p002
(-) [Over eerdere mishandelingen in Neerbosch]. Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant, 22-06-1893.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMHCO01:000073105:mpeg21:a0004
Neerbosch. Het Nieuws van den Dag, 11-07-1893.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010093918:mpeg21:a0108
Rechtszaken. Haagsche courant, 30-09-1893
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000120687:mpeg21:p002
Een sisser. De Graafschap-bode, 30-09-1893.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011149434:mpeg21:a0007
G. van Deth, oud-kapitein, en A.J. van Houten, onderwijzer. De Weesvader Van 't Lindenhout ontmaskerd of Onthullingen over de Weesinrichting te Neerbosch. Uitgave voor rekening van de schrijvers. Amsterdam, 1893. 132p.
http://leesmuseum.bibliotheekarnhem.nl/LM05893
G. van Deth. De Weesinrichting te Neerbosch. Vervolg en slot op "De Weesvader Van 't Lindenhout ontmaskerd". G. van Deth, Prinsengracht 297, Amsterdam, 1893. 157p.
http://leesmuseum.bibliotheekarnhem.nl/LM05894
De Weesinrichting te Neerbosch. Rotterdamsch nieuwsblad, 14-11-1893.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010166787:mpeg21:a0057
Advertentie. Recht voor allen, 24-12-1893.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMIISG05:000091420:mpeg21:a0024

naar boven


De heer G. Van Deth te Rotterdam. Rotterdamsch nieuwsblad, 24-01-1894.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010166846:mpeg21:a0069
Neerbosch. Algemeen Handelsblad, 16-02-1894.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010146194:mpeg21:a0006
G. van Deth te Groningen [500 man publiek]. Het nieuws van den dag, 07-03-1894.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010091437:mpeg21:a0125
Straffen voor mishandelingen twee kinderen van G. van Deth.
In zake Neerbosch. De Volksvriend (USA), 08-03-1894.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011182761:mpeg21:a0056
Neerbosch. Algemeen Handelsblad, 19-05-1894.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010146363:mpeg21:a0006
Ze zijn er nog niet! De Graafschap-bode, 09-06-1894.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011149502:mpeg21:a0014
Advertentie. Venloosche courant, 16-06-1894.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMGAVL01:000003014:mpeg21:a0015
Van Deth in Amerika. De Volksstem (USA) , 29-08-1894.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011180062:mpeg21:a0051
Rechtzaken. G. Van Deth. Rotterdamsch nieuwsblad, 01-11-1894.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010167083:mpeg21:a0081
G. van Deth. Middelburgsche courant, 29-04-1898.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010630206:mpeg21:a0010
Zaak-Van Deth. Rotterdamsch nieuwsblad, 28-05-1898.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010177318:mpeg21:a0065
'Verdwenen No1' & Lucas Ligtenberg. Zij stalen het brood der paarden.
NRC Handelsblad, 05-07-1990.
http://www.nrc.nl/handelsblad/1990/07/05/
zij-stalen-het-brood-der-paarden-6934639

Anton van Renssen. Het wezendorp Neerbosch. De protestants‐christelijke weesinrichting Neerbosch en haar stichter Johannes van ’t Lindenhout (1863-1903). Nijkerk, 2015. Proefschrift VU Amsterdam, 2015. Te bestellen bij:
http://www.vanrenssenjournalistiek.nl/

naar boven

Overlijdensakte Johan Tiecken. Gelders Archief.
Bron kaart: http://www.oudestafkaarten.nl/
Foto Directeur Van 't Lindenhout: uit: G. van Deth, oud-kapitein, en A.J. van Houten, onderwijzer. De Weesvader Van 't Lindenhout ontmaskerd of Onthullingen over de Weesinrichting te Neerbosch. Uitgave voor rekening van de schrijvers. Amsterdam, 1893. 132p.
Mishandeling. Nieuwsblad van het Noorden, 05-10-1899
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886441:mpeg21:a0018
Binnenland. Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant, 06-10-1899
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSADB01:000011532:mpeg21:a0003
Allerlei. Provinciale Drentsche en Asser courant, 06-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000103523:mpeg21:a0014
Gemengd Nieuws. De standaard, 07-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011135840:mpeg21:a0004
Mishandeling te Neerbosch. Nieuwsblad van het Noorden, 08-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886443:mpeg21:a0022
Misdaad te Neerbosch. Tilburgsche courant, 12-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010186311:mpeg21:a0032
Allerlei. De Maasbode, 12-10-1899
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000185173:mpeg21:a0012

naar boven


Het voorval te Neerbosch. Middelburgsche courant, 12-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010630448:mpeg21:a0008
[Citaat Van 't Lindenhout] Neerbosch. Rotterdamsch nieuwsblad, 13-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010178045:mpeg21:a0005
Neerbosch. Tilburgsche courant, 26-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010186315:mpeg21:a0052
De weesinrichting te Neerbosch. Tilburgsche courant, 05-11-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010186318:mpeg21:a0045
Mishandeling in Neerbosch. De Tijd, 31-12-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010407872:mpeg21:a0019
Weesinrichting te Neerbosch. Tilburgsche courant, 04-01-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010186337:mpeg21:a0032
Rechtzaken. Het nieuws van den dag, 12-02-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010126901:mpeg21:a0191
Getuigenis beklaagden. Mishandeling te Neerbosch.
Rotterdamsch nieuwsblad, 12-02-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000200489:mpeg21:a0115
Getuigenis ds. Dost. Rechtzaken. Rotterdamsch nieuwsblad, 13-02-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000200494:mpeg21:a0028

naar boven

Neerbosch. Het nieuws van den dag, 17-02-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010126906:mpeg21:a0145
De mishandeling te Neerbosch. Delftsche courant, 21-02-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB08:000116260:mpeg21:a0022
Het donkere Neerbosch. De Graafschap-bode, 24-02-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011150092:mpeg21:a0011
Neerbosch. De Tijd, 25-02-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010407316:mpeg21:a0108
Kindervrienden in Nederland! Het nieuws van den dag, 28-02-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010126915:mpeg21:a0092
Mishandeling op Neerbosch. Tilburgsche courant, 01-03-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010186353:mpeg21:a0042
Toen de rilling voorbij was. Recht voor allen, 04-03-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMIISG05:000092549:mpeg21:a0002
Staatstoezicht op Weesinrichtingen. Middelburgsche Courant, 13-03-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010630780:mpeg21:a0012
Binnenlandsche Berichten. Delftsche courant, 15-03-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB08:000116521:mpeg21:a0022
Zaak-Neerbosch. De locomotief, 14-04-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010298194:mpeg21:a0086

naar boven

Zaak Neerbosch [1]. Arnhemsche courant, 17-04-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB08:000094590:mpeg21:a0003
Zaak Neerbosch [2]. Arnhemsche courant, 18-04-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB08:000094591:mpeg21:a0002
Rechtszaken. Algemeen Handelsblad. Amsterdam, 18-04-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010163531:mpeg21:a0010
Rechtszaken. Neerbosch. Tilburgsche courant. Tilburg, 22-04-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010186367:mpeg21:a0079
Neerbosch. De locomotief , 18-05-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010298222:mpeg21:a0090
Uitspraak hoger beroep. Apeldoornsche courant, 05-05-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMCODA02:000187592:mpeg21:p002

naar boven

Cornelis Lak (Den Helder, 1873 - Portugal?, 1918)
Gestorven als scheepskok a/b S.S. Kennemerland, begraven te Portugal.
Via https://www.myheritage.nl/
Flora Alida Drektraan (Schiedam, 1866 - Rotterdam, 1917)
Roepnaam: Alida. Huwt in 1910 met Bastiaan Scheurkogel.
Directeur Johannes van 't Lindenhout (1836-1918)
http://resources.huygens.knaw.nl/retroboeken/blnp/
#source=1&page=125&view=imagePane

Dokter Jan de Blécourt (1860-1925).
http://www.medischcontact.nl/rubrieken-1/Rubrieken/Lezersverhalen/
Arts-en-Olympier/Olympisch-portret/115654/Jan-de-Blecourt.htm


'Ouderlijk tuchtigingsrecht' uit de Nederlandse wet geschrapt.
http://www.kinderrechten.nl/p/23/425/mo72-cg27/ms6-44


Weezeninrichting Neerbosch / Kinderdorp Neerbosch
http://www.kinderdorpneerbosch.nl/
http://www.vantlindenhoutmuseum.nl/historie
http://jeugdzorg-perikelen.jouwweb.nl/tehuizen-etc/gelderland1/
kinderdorp-neerbosch


Centraal Bureau voor de Statistiek. Prijzen toen en nu.
https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisatie/2016/11/prijzen-toen-en-nu

naar boven



19 Augustus 1899
. Moord, Berlikum (NB)

Slachtoffer: Franciscus van der Boom (55)
Status: opgelost (na twee jaar).

Op zaterdagavond 19 augustus 1899 keert de rietdekker Franciscus van der Boom uit Heeswijk niet terug van zijn werk. De volgende ochtend wordt langs de weg, achter de protestantse kerk in Berlicum, zijn ontzielde lichaam in een bloedplas aangetroffen.De Tijd: "Aanvankelijk dacht men aan een bloedspuwing, doch toen het lijk naar Heeswijk was vervoerd en men het daar ontkleedde, constateerde men een diepen messteek in de linker borst, aan welke wonde de man, blijkens verklaring van den dokter, overleden is. Hij laat een weduwe met vier kinderen achter. Hij stond als zeer oppassend bekend. De verslagenheid te Heeswijk is dan ook algemeen. Van de toedracht der zaak weet men nog niets. Geld en horloge werden op het lijk gevonden." Nieuwe Tilburgsche Courant: "De doodende wonde is vrij zeker met een bajonet toegebracht, en de meening wint veld, dat de aanvaller in de meening zal hebben verkeerd den veldwachter van Berlikum voor zich te hebben gehad. Deze toch heet veel gelijkenis met den verslagene en heeft met vele zijner collega's dit gemeen, dat hij bij stroopers en dergelijke niet erg gewild is."

naar boven

Wat er gebeurd is, blijft tot 3 december 1901 onduidelijk. Rotterdamsch Nieuwsblad: "Hoewel vermoeden bestond, dat zekere H.  Jonkers, boerenknecht aldaar, meer van die misdaad wist, mocht het gedurende al den tijd, die sedert verliep, niet gelukken daarvoor voldoende bewijzen bij te brengen, totdat Zondag j.l. de gemeenteveldwachter van  Berlikum, de gewezen marechaussee Van der Busse, al pratende met  Jonkers, achter de waarheid kwam, dat deze de moordenaar was.

Naar 's Hertogenbosch en voor den rechter van instructie geleid, bekende hij den moord te hebben begaan, als reden daarvoor opgevende, dat hij door Van der Boom werd gedwarsboomd in het aanbrengen van jachtovertredingen, waarvoor hem door de politie voor elke aangebrachte overtreding ƒ 1.25 werd toegekend."De dader, de 27-jarige boerenknecht Henderikus Jonkers, wordt in februari 1902 tot 15 jaar gevangenisstraf veroordeeld. In juli 1902 wordt in hoger beroep dit vonnis bekrachtigd.

naar boven

Bronnen

Huwelijks- en overlijdensakte Franciscus van den Boom, Brabants Historisch Informatie Centrum.
Een moord? De Tijd, 24-08-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010407764:mpeg21:a0114
Moord te Berlikum. Nieuwsblad van het Noorden, 26-08-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886411:mpeg21:a0008
Men schrijft uit... Nieuwe Tilburgsche Courant, 31-08-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010155256:mpeg21:a0009
De moord te Berlicum. Nieuwsblad van het Noorden, 31-08-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886414:mpeg21:a0018
Ingekomen giften voor de hulpbehoevende weduwe F. v. d. B. te Heeswijk en hare kinderen.
Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant, 22-09-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSADB01:000010426:mpeg21:a0010
Rotterdamsch nieuwsblad, 05-12-1901.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010179151:mpeg21:a0006
Bekentenis. De Tijd, 05-12-1901.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010408154:mpeg21:a0017
Moord te Berlikum. Tilburgsche courant, 02-02-1902.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010188933:mpeg21:a0049
Uitspraak in zake den Berlikumschen moord. Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant, 15-02-1902,
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSADB01:000012320:mpeg21:p002
Rechtszaken. De Tijd, 05-07-1902.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010408523:mpeg21:a0023

naar boven



Eind augustus 1899. Mishandeling met dodelijk gevolg? Megen (NB)
Slachtoffer: een jongeman
Status: ?

Bij een vechtpartij op de kermis te Megen raakt een 'jongmensch uit het naburige Haven' zo verwond, dat hij na drie dagen overlijdt. Het is onbekend of deze zaak gezien werd als doodslag of mishandeling met de dood tot gevolg. Het is ook onbekend of de dader veroordeeld is. Op 26 oktober 1899 is wel een persoon genaamd A.L. uit Megen door de rechtbank te Den Bosch veroordeeld tot 6 maanden gevangenisstraf wegens mishandeling. Gezien de hoogte van de straf zou dit verband kunnen houden met het sterfgeval na de Megense kermis.

Bronnen

Doodslag. De Telegraaf, 02-09-1899. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110554973:mpeg21:a0018
Uitspraken van 24en 26 Oct. De Peel- en Kempenbode, 28-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMRHCE01:000049212:mpeg21:a0037

naar boven



2 September 1899. 'Dood door schuld', Acquoy (GL).
Naam slachtoffer: Evert van Leeuwen (21)
Status: opgelost Dronken rijksveldwachter schiet vluchtende man dood

Zaterdag 2 september 1899. In Leerdam ontmoet rijksveldwachter Adrianus de Wit uit Beesd de stiefbroers Evert van Leeuwen, een 21-jarige glassnijder en de als stroper bekende Gradus de Keizer. Eerder die dag heeft De Wit zijn vrouw begraven. Hij nodigt de broers uit om te drinken, en gedrieën bezoeken ze meerdere café's in Leerdam, waarbij ze flink innemen. Rond tienen zijn de drie behoorlijk aangeschoten en gaan naar het huis van De Wit, waar deze een geweer aan De Keizer wil verkopen. Hij wil echter niet dat diens stiefbroer Evert daarbij aanwezig zou zijn. De verkoop van een geweer aan een notoir stroper zou de veldwachter in de problemen kunnen brengen, en een extra getuige komt daarbij niet van pas. Evert van Leeuwen wil echter niet weggaan. Er breekt, in of bij de Huigensteeg (nu: Huigenstraat) te Acquoy een vechtpartij uit, waarbij de dronken veldwachter z'n revolver trekt.

naar boven

Gradus de Keizer: “Toen ik zag dat De Wit zijn revolver nam, sprong ik toe en greep met de eene hand den pols van De Wit en met de andere hand den tromp van de revolver, en zei tegen mijn broer: 'Vlucht, want ik kan de revolver niet meer vasthouden,' waarop ik beiden van mij afstiet."


Rode pijl geeft de Huigensteeg (Huigenstraat) aan. "Mijn broer sprong over de sloot de wei in en ik den anderen kant uit, de griend in. Toen hoorde ik een schot en dacht dat De Wit op mij schoot. Ik ben toen hard naar huis geloopen, naar mijne vrouw te Gellicum, denkende dat Evert wel naar huis bij vader zou gaan." Evert van Leeuwen, het slachtoffer, heeft om half twee 's nachts aangeklopt aan een woning, die op een honderd meter afstand ligt van de Huigensteeg. Nieuwsblad van het Noorden., 7 september 1899: “De menschen hebben hem op het hooi gelegd, daar hij zeide dat hij zoo naar was, maar hij heeft niet verteld dat hij geschoten was. 's Morgens te 6 uur heeft de vader hem met den kruiwagen naar huis gebracht, alwaar hij 's avonds overleed. Vanmorgen heeft de rechterlijke schouw plaats gehad. Het sectie-onderzoek heeft plaats gehad door de doctoren Ter Braak te Tiel en Van der Horst te Asperen. De kogel zat in de buikholte. De rechter van instructie, de officier van justitie en de griffier der arrondissements-rechtbank hebben, met den burgemeester van Beesd, eenige personen verhoord en de plaats der worsteling bezocht.”

naar boven

Ook rijksveldwachter De Wit wordt verhoord. Hij beroept zich op noodweer. Aan zijn verhaal wordt aanvankelijk geloof gehecht. Bij de rechtszaak verandert dat, als zeven mensen getuigenissen afleggen die het verhaal van van Gradus de Keizer ondersteunen. Arnhemsche Courant: “De verklaringen der andere 7 personen betreffen meer de details en komen alle overeen. Het visum repertum [schouwrapport] der doktoren wordt voorgelezen zooals gemeld werd, is het schot de oorzaak van den dood.” Beklaagde, die den indruk maakt niet bijzonder verlegen te zijn, zegt, dat hij uit  noodweer  heeft gehandeld, eene verklaring, die niet klopte met eene andere van beklaagde, dat hij op het oogenblik, dat hij schoot, alleen met de Keizer aan het worstelen was, een persoon in lichaamskracht verre de mindere van De Witt.”

naar boven

“Met de verklaring van De Witt, dat hij er in het wilde op losgeschoten heeft, is voorts in strijd het feit dat hij na de vlucht van de Keizer en Van Leeuwen drie kwartier op de plaats van het ongeval heeft doorgebracht. Hij wist, dat zijn schot een slachtoffer gemaakt had, omdat het welgericht was.”

“Mr. Uittenbogaard, vice-president der rechtbank, begreep niet, hoe beklaagde er toe kwam met De Keizer in onderhandeling te treden over den verkoop van een geweer, waarvan zooals beklaagde wist bij het stroopen gebruik zou worden gemaakt. In gezelschap van zoo iemand bezoekt men voorts geen kroegen.” “De substituut-Officier van justitie mr. Mijnlieff achtte het wettig en overtuigend bewijs van beklaagde's schuld geleverd, toonde aan, dat niet ter zelfverdediging gehandeld is en eischte 4 maanden.”De rechtbank veroordeeld rijksveldwachter Adrianus De Wit tot 3 maand gevangenisstraf, wegens dood door schuld. In hoger beroep wordt de straf verzwaard tot 6 maanden. Een cassatieberoep van de wit tegen dat vonnis wordt verworpen.

naar boven

Bronnen

Juiste spelling naam Adrianus de Wit: huwelijksakte.
Zijn op 29 augustus 1899 te Beesd overleden vrouw heette Adriana Sanders.

Als woonplaats van De Wit wordt in een van de kranten Rhenoy opgegeven. Rhenoy maakte waarschijnlijk deel uit van de gemeente Beesd.
Luchtfoto: Google Maps, 2016

Moord te Acquoy. De Telegraaf, 05-09-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110554978:mpeg21:a0022
De moord bij Leerdam. Rotterdamsch nieuwsblad, 07-09-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010178015:mpeg21:a0004
Doodslag te Akkooi. Nieuwsblad van het Noorden, 07-09-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886418:mpeg21:a0012
Noodweer. Rotterdamsch nieuwsblad, 11-09-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010178018:mpeg21:a0126
Binnenland. Arnhemsche courant, 28-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB08:000093971:mpeg21:p001
Manslag. Rotterdamsch nieuwsblad, 11-11-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010178070:mpeg21:a0062
Rechtzaken. Het nieuws van den dag, 28-12-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010126640:mpeg21:a0079
Telegrammen. Arnhemsche courant, 12-03-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB08:000094538:mpeg21:p006

naar boven



11 September 1899. Babymoord Westdorpe (ZL)
Slachtoffer: naamloze baby (0)
Status: opgelost

E. van W., een 20-jarige ongehuwde moeder, brengt haar pasgeboren zoontje om het leven en begraaft het daarna in de tuin.

Bij de rechtszaak komt naar voren dat de vader van het kind, met wie ze al vier of vijf jaar een relatie had, haar verliet toen hij hoorde dat ze zwanger was en 'met andere meisjes omgang zocht'. Haar eigen vader, volgens een rijksveldwachter 'een ruw man, die steeds tierde en vloekte en hard was tegenover zijne kinderen' had gedreigd haar uit huis te zetten als ze zwanger zou blijken te zijn.

Haar advocaat, Mr De Veer, wees er bij de rechtszitting op dat het 'dringend wenschelijk is dat spoedig de wet verandere, die thans alleen de ongehuwde moeder aansprakelijk stelt maar den vader vrij laat."Ze werd in november 1899 wegens kindermoord veroordeeld tot één jaar gevangenisstraf, met aftrek.

Bronnen

Gemengde berichten, Nieuwsblad van het Noorden, 22-09-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886430:mpeg21:a0031
Kindermoord. De Telegraaf, 23-09-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110555013:mpeg21:a0068
Rechtszaken. Middelburgsche courant, 04-11-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010630672:mpeg21:a0007
Uitspraken. De Zeeuw, 11-11-1899.
https://krantenbankzeeland.nl/issue/zee/1899-11-11/edition/0/page/4

naar boven



22 Oktober 1899
. Mishandeling met d. afloop , Erp (NB)
Slachtoffer: Thomas Martinus Smits (39)
Status: opgelost.Nieuwe Tilburgsche Courant, 26 oktober1899: “Toen Zondagavond Mart.  Smits  op het Looieind zich naar huis begaf, werd hij een eindweegs vergezeld door zekeren J. v. W. en J. L. Zonder de minste aanleiding trok v. W. eensklaps zijn mes en bracht  Smits  eene zeer diepe wonde aan den rechterbovenarm toe, een in de borst en een in den rug.De getroffene op slechts korten afstand van zijn huis verwijderd, sleepte zich nog met moeite voort, doch zonk bij het huis van zijn buurman Gevers ineen, waar hij door den knecht en een toevallig aanwezig familielid werd opgenomen, maar binnen enkele oogenblikken reeds den laatsten adem uitblies.De burgemeester met de Rijks- en gemeentepolitie was spoedig ter plaatse aanwezig, stelde een onderzoek in loco in en begaf zich daarna naar de twee verdachten, die uit hun bed gehaald en geboeid naar het Raadhuis werden gebracht, alwaar in het nachtelijk uur, ofschoon wel niet met het gewenschte gevolg, een streng verhoor werd afgenomen.

naar boven

Een tweede, op den dag gehouden verhoor door de inmiddels mede ontboden marechaussee uit Vechel [Veghel] had een beter resultaat. Aanvankelijk werd ook toen door de onverlaten alles weer stoutweg ontkend en geloochend, maar gebracht bij het lijk van den verslagene, erkende Van W. eindelijk den manslag te hebben, gepleegd. Hulde aan onzen burgemeester en zijne ijverige politiemannen, Koop en Jansen, voor hun doortastend optreden in deze zoo diep treurige zaak, waardoor de moordenaar, naar iedereen hoopt, eene aan zijne misdaad geëvenredigde straf zal moeten ondergaan. De verslagene toch was een oppassend, algemeen geacht huisvader, die nooit iemand eenig leed deed en eene diepbedroefde vrouw met jeugdige kinderen achterlaat. Omtrent den  moord  te Erp bericht men ons nog: Gisteren middag kwamen hier uit 's-Bosch aan de heeren mr. baron van Lamsweerde, rechteroommissaris voor strafzaken en mr. Schaepman, substituut-officier van justitie met den waarn. griffier en de Doctoren van der Hagen en Heken om een onderzoek naar den doodslag in te stellen.

naar boven

Het lijk van den zoo ongelukkig om het leven gekomen Martinus  Smits werd door genoemde doctoren geschouwd en daarbij bleek, dat deze om het leven was gebracht door een messteek in den rug. De verdachte L. werd na verhoor op vrije voeten gesteld, omdat deze aan den doodslag zelven onschuldig bleek te zijn. Daarentegen leverde het onderzoek zwaarwichtige aanwijzingen van schuld op tegen zijnen medeverdachte Van W., die dan ook gevankelijk naar den Bosch is overgebracht.”

Bij de rechtszaak eist de officier van Justitie 10 jaar tegen de verdachte, de 18-jarige dienstknecht J. v. W. Hij wordt beschuldigd van het opzettelijk en met voorbedachte rade toebrengen van zwaar lichamelijk letsel met de dood tot gevolg. De rechtbank veroordeelt hem tot 5 jaar.

Bronnen

Geboorte en overlijdensaktes Thomas Martinus Smits.
De moord te Erpt. De Telegraaf, 25-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110555071:mpeg21:a0026
Moord te Erp. Nieuwe Tilburgsche Courant, 26-10-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010155271:mpeg21:a0007
Rechtszaken. Middelburgsche courant, 05-12-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010630698:mpeg21:a0013
Mishandeling met doodelijk gevolg. Rotterdamsch nieuwsblad, 11-12-1899. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010178095:mpeg21:a0125

naar boven


? November 1899. Moord. Amersfoort? (Ut)
Slachtoffer: de heer Kalf
Status: ?


Te Amersfoort is aangehouden een persoon, die, naar de politie vermoedt, niet geheel vreemd is aan den moord, gepleegd op den alleenwonenden heer Kalf, die in Nov. 1899, aan handen en voeten gebonden en kennelijk mishandeld, dood in zijn bed werd gevonden. Het vinden van voorwerpen, die aan den vermoorde hebben toebehoord, in de woning van den verdachte, moet aanleiding gegeven hebben tot zijn aanhouding. (Utr. Dbl.)

Gemengd nieuws uit binnen en buitenland. Arnhemsche Courant, 29-07-1901.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB08:000097119:mpeg21:a0029

naar boven




7 November 1899. Mishandeling met dodelijke afloop, Rotterdam (ZH)
Slachtoffer: P.A.A. Stasse (34)
Status: onopgelost

De 34-jarige P. Stasse, conducteur bij de Nederlandsche Stoombootrederij, wordt in de Feijenoordstraat door drie Duitse zeelieden mishandeld. De drie worden snel gearresteerd. Een van hen bekent de hoofddader te zijn. Hij zou met een ''stophout van een sleeperswagen' de conducteur 'de hersenpan gespleten' hebben. De conducteur wordt zwaar gewond in het ziekenhuis opgenomen, waar hij op 10 november overlijdt. Zijn hoogzwangere vrouw zou door het nieuws van de mishandeling een miskraam gekregen hebben.

In maart 1900 staan de drie Duitsers voor de rechter. Het zijn de stokers S.H. (26) en O.W. (28) en 'artist' K.A.R. (27). Ze zeggen nu dat ze op de bewuste avond door Engelsen zijn aangevallen en zich verdedigd hebben.

Getuigen verklaren dat een van de drie de woning van het slachtoffer wilde binnendringen, waarna een woordenwisseling ontstond, die later ontaardde in de aanval van de Duitsers. Maar geen van de getuigen weet zich te herinneren wie van de drie Duitsers de dodelijke slag heeft toegebracht.

De Officier van Justitie stelt nu dat het slachtoffer de mishandeling had uitgelokt. Hij pleit voor lage straffen en onmiddelijke invrijheidsstelling van twee van de drie verdachten. Op 8 maart 1900 spreekt de arrondissements-rechtbank van Rotterdam de drie verdachten vrij van al het hen ten laste gelegde.

Bronnen

Stadsnieuws. Rotterdamsch nieuwsblad, 13-11-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010178071:mpeg21:a0121
Doodslag. Nieuwsblad van het Noorden, 14-11-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886472:mpeg21:a0009
Rechtzaken. Rotterdamsch nieuwsblad, 03-03-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000200541:mpeg21:a0030
Rechtzaken. Rotterdamsch nieuwsblad", 09-03-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000200556:mpeg21:a0029

naar boven



4 December 1899. Mishandeling met d. afloop. Breda (NB)
Slachtoffer: Johannes van Ham (36).
Status: opgelost

De Tijd: "In den vroegen ochtend van Maandag 4 December liep te Breda het gerucht, dat zekere Van Ham, een berucht persoon, bij een nachtelijken twist in de Ginnikenstraat door een niet minder berucht persoon, Van Nunen genaamd, was vermoord. Weldra bleek de waarheid van het gerucht en werd v. N., die reeds verscheiden jaren gevangenisstraf achter den rug heeft, door de gemeente-politie opgespoord en naar het huis van bewaring getransporteerd, ter beschikking van den officier van justitie."Tilburgsche Courant: "De vermoedelijke dader ontkent den moord  gepleegd te hebben doch daar hij zijn alibi niet kan bewijzen, gelooft men, dat zijn ontkennen niet zal baten. Aan de politie verklaarde v. N. dat hij eergisteravond 10 uur naar bed was gegaan en circa 12 uur is hij door een agent van politie nog op straat gezien en kwart voor één uur verliet hij een koffiehuis op de Ginnekenstraat, dus zijn beweren klopt niet met de feiten."De Grondwet: " 't Was natuurlijk in een kroeg, bij de jeneverflesch, natuurlijk op een uur, dat elk fatsoenlijk mensch reeds lang te bed ligt, dat een nietige aanleiding tot twist, gevonden werd. Buiten werd de twist voortgezet. Messen werden getrokken en het monsterachtig dierlijke, sommigen onzer natuurgenooten geheel beheerschend, maakte in een oogenblik een einde aan een menschenleven."De dader, de 55-jarige J. van Nunen, wordt in januari 1900 veroordeeld tot vier jaar gevangenisstraf, wegens mishandeling met de dood ten gevolge. Bronnen

Overlijdensakte Johannes van Ham. Stadsarchief Breda.
Allerlei. De Tijd, 06-12-1899
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010407852:mpeg21:a0065
Een moord. Nieuwsblad van het Noorden, 06-12-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886491:mpeg21:a0008
De moord op de Ginnekenstraat. Tilburgsche courant, 07-12-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010186327:mpeg21:a0043
De moord te Breda. Nieuwsblad van het Noorden, 08-12-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886493:mpeg21:a0009
Uitspraak. Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant,
20-01-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSADB01:000011463:mpeg21:a0009
Brieven uit Breda. De grondwet (USA), 21-01-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMGARO01:000176188:mpeg21:a0034
Brieven uit Breda. De grondwet (USA), 28-01-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMGARO01:000176207:mpeg21:p005

naar boven



20 December 1899
. Mishandeling met d. afloop. Bergumerheide (Fr.)
Slachtoffer: Auke Wagenaar (26)
Status: opgelost.

Tussen twee groepjes stropers breekt een ruzie uit. Een van hen, de 28-jarige Dirk Pieters van der Meer uit Bergum, beslecht deze door z'n geweer op te halen en twee van de drie rivaliserende stropers neer te schieten. Een van hen sterft direct, de ander raakt zwaargewond maar herstelt.

Van der Meer, die gearresteerd wordt als hij bij het gerechtelijk onderzoek en de lijkschouwing staat toe te kijken, wordt aanvankelijk wegens doodslag en poging tot doodslag tot 12 jaar veroordeeld. In hoger beroept wordt dat teruggebracht tot tot 8 jaar gevangenisstraf, wegens twee misdrijven van zware mishandeling, waarvan een de dood ten gevolge had. Tilburgsche courant: “Hedennacht heeft op de grens van Bergum en Bergumerheide  een vreeselijke  moord  plaats gehad. Wanneer de grond in den winter met sneeuw bedekt is, houden sommige personen in deze environs zich bezig met de bunzingvangst. Zoo waren dezen nacht drie van zulke personen (in het Friesch worden ze muddevangers genoemd) n.l. twee van Twijzelerheide en één van Zwaagwesteinde tezamen naar deze plaats afgezakt. Daar ontmoette dit drietal twee andere muddejagers. Spoedig ontstond er twist tusschen het drietal en het tweetal, het begon met een gevecht tusschen de honden die op deze jacht gebruikt worden, het eindigde met geweerschoten. Een van het tweetal loste tenslotte eenige geweerschoten op het drietal, met dit gevolg, dat één dadelijk dood was en een tweede vreselijk zwaar gewond. De derde is gedeerd. De doode en de gewonde zijn beiden in het onderlijf getroffen. De schoten werden van zoo nabij lost, dat de getroffenen als 't ware in brand geraakten.

De justitie was hedenmorgen dadelijk ter plaatse. De vermoedelijke dader is al gevat, hij kwam eens kijken met andere menschen naar hetgeen gebeurd was, dadelijk werd hij toen gevangen genomen. De verdachte staat hier bekend als een gr[oote?] strooper en anarchist. Naar men zegt heeft degene die ongedeerd is gebleven van het drietal, den verdachte als den dader herkend.”

Bronnen

Overlijdensakte Auke Wagenaar. Tresoar, Leeuwarden.
Moord. Tilburgsche courant, 24-12-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010186332:mpeg21:a0043
De moord bij Bergumerheide. Leeuwarder courant, 22-12-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010595653:mpeg21:a0005
De moord te Bergumerheide. Nieuwsblad van het Noorden, 24-12-1899. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010886507:mpeg21:a0024
Nieuwsblad van het Noorden, 19-04-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010894276:mpeg21:a0022
Nieuwsblad van het Noorden, 10-06-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010894319:mpeg21:a0019
Rechtszaken. Van der Meer vraagt cassatie aan. Provinciale Drentsche en Asser Courant, 15-06-1900.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000104633:mpeg21:a0012

naar boven




? - Vreemde sterfgevallen

De kranten berichtten anno 1899 ook over onderstaande vreemde sterfgevallen. Of het hierbij om levensdelicten, ongelukken of 'natuurlijke oorzaken' ging is anno 2016 onduidelijk.


26 Augustus 1899. ?, Apeldoorn
Dode: Jonkheer Christiaan Johannes Stern (ca. 46).

De Tijd: "Te Apeldoorn is een onderzoek ingesteld naar de vermoede oorzaak van den  dood  van jhr. C. J. Stern, aldaar. De familie spreekt in de kennisgeving van het overlijden van een "onmenschelijke  mishandeling", en inderdaad is de heer Stern in den avond van 26 Aug. j.l. omstreeks 12 uren,  met  gebroken been op den weg nabij zijn woning gevonden, volgens zijn opgaaf door twee personen mishandeld. Na behandeling in het ziekenhuis en amputatie is den 7en dezer de  dood  gevolgd.Hoewel een paar personen verhoord moeten zijn, heeft men tot dusver van geen bepaalde stappen van de justitie vernomen. Er kunnen dus ook natuurlijke oorzaken van den  dood  in het spel zijn."Er is één vervolgbericht, waaruit ongemaakt kan worden dat de jonkeer schulden had. Maar of dat wil zeggen dat hij aan de gevolgen van een zelfmoordpoging is overleden of dat er andere 'natuurlijke oorzaken' (maar
welke?) in het spel waren, blijft anno 2016 giswerk.

Bronnen

Onmenschelijke mishandeling. De Tijd, 24-09-1899.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010407791:mpeg21:a0144
Gerechtelijke aankondigingen. Nederlandsche staatscourant, 29-03-1900.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB08:000172791:mpeg21:p004
Stamboom Versteeg. Jhr Christiaan Johannes Stern.
https://www.genealogieonline.nl/stamboom-versteeg/I15695.php

naar boven







| naar boven