LEVENSDELICTEN 1911
;
   

versie: 23 november 2017 - naar beginpagina CCT | naar Droog


Cold Case Teams en Cases - home

Aantal levensdelicten 1911: 46

De zaken


Intro

In 1911 telde Nederland circa 6 miljoen inwoners (bron: CBS). Van hen kwamen tenminste 46 op gewelddadige wijze om het leven. Op deze pagina wordt - grotendeels aan de hand van toenmalige krantenberichten - informatie gegeven over deze zaken.

Vanaf 1911 registreert het Centraal Bureau voor Statistiek (opgericht in 1899) het aantal jaarlijkse moord- en doodslagzaken in Europees Nederland. Dat bepaalde men aanvankelijk door het aantal schouwrapporten dat schouwartsen na verdachte sterfgevallen hadden opgesteld te tellen.

Nu bereikten slechts in 1911 slechts 14 rapporten Den Haag, terwijl er, zo blijkt uit krantenverslagen, dat jaar tenminste 46 levensdelicten plaats vonden binnen de grenzen van het Europese gedeelte van het koninkrijk der Nederlanden.

Dit kan betekenen dat óf veel rapporten niet het CBS bereikten, óf noooit werden opgesteld (om welke reden dan ook).

Aan de hand van de nu bekende gegevens uit 1911, en steekproeven in de jaren 1899-1920 kan geconcludeerd worden dat de CBS-cijfers voor de periode 1911-1920 structureel te laag zijn. Omdat meerdere studies over het aantal jaarlijkse levensdelicten in Nederland gebaseerd zijn op de veel te lage CBS-cijfers, is grondig heronderzoek van het cijfermateriaal noodzakelijk.

Zolang dat niet gebeurd is, zijn in feite alle studies over de ontwikkeling van het aantal levensdelicten in Nederland vanaf 1911 op drijfzand gebaseerd.

De gegevens op deze pagina zijn vooral gebaseerd op onderzoek in het Historisch Krantenarchief van de Koninklijke Bibliotheek, waarbij elk afzonderlijke levensdelict van de eerste melding tot het slot (vaak jaren later, door hoger beroep, cassatie en herzieningsverzoek) gevolgd is.

Bij het onderzoek in 1911 kwamen ook cold cases uit voorgaande jaren aan het licht: zo werd dat jaar het lijk van een sedert 1900 vermiste man gevonden - hij bleek te zijn vermoord. Ook biechtte een veldwachter dat jaar een moord op, die hij zes jaar tevoren had gepleegd, en 'vermomd had als een zelfmoord.

Hieruit blijkt dat wie onderzoek doet naar gebeurtenissen in een bepaald jaar, óók onderzoek moet doen in de pakweg vijftien jaar ervoor en in de vijftien jaar erna.

Bart FM Droog, 2017.


Bronnen

Bevolking, huishoudens en bevolkingsontwikkeling; vanaf 1899. Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen 7-5-2017
http://statline.cbs.nl/statweb/publication/?vw=t&dm=slnl&pa=37556&d1=0-20,33-44&d2=1,11,21,31,41,51,61,71,81,91,101,111,l&hd=151214-1146&hdr=g1&stb=t

Paul Nieuwbeerta en Ingeborg Deerenberg. Trends in moord en doodslag 1911–2002. Een eerste analyse van het Historisch Bestand Slachtoffers Moord en Doodslag. CBS, 2005.
https://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/9E24AB89-C9B0-4798-8232-6FC36590
FB5D/0/2005k1b15p056art.pdf


Levensdelicten - overzicht

Moord-, doodslag- en mishandeling met dodelijke afloop-zaken
[OO] = onopgelost
[?] = onduidelijk of deze zaak al dan niet is opgelost

Onopgeloste zaken zijn die zaken waarin iemand op gewelddadige wijze om het leven is gebracht door één of meerdere anderen, maar waar uiteindelijk niemand voor veroordeeld is.

Zelfverdedigings- en 'dood door schuld'-zaken zijn niet in dit overzicht opgenomen.

20 Januari 1911. Kindermoord (?), Vaals (L).
25 Januari / 8 maart 1911. Dubbele moord, Haarlemmermeer (NH). [OO]
20 Februari 1911. Doodslag, Eindhoven (NB)
Eind Februari 1911: Doodslag, Den Bosch (NB)
18/19 Februari 1911. Moord op veldwachter te Well (L).
Maart? 1911: Doodslag, Brabant (NB)
10 Maart 1911. Moord en zelfmoord te Amsterdam (NH)
3 April 1911: Doodslag te Kerkrade (L)
6 April 1911. Moord en zelfmoord te Kerkrade (L)
16 April 1911. Doodslag te Tilburg (NB)
Begin Mei 1911. Kindermoord te Achterberg (GL)
3/4 Mei 1911. Moord te Den Haag (ZH)
? Mei 1911. Doodslag te Rotterdam (ZH)
4/5 Juni 1911. Doodslag te Smilde (Dr)
17 juni 1911: Moord te Amsterdam (NH)
20 Juni 1911. Moord te Oss (NB)
24 juni 1911. Doodslag te Lienden (GL)
27 Juni 1911: Doodslag te Vierhuizen (Fr)
22/23 Juli 1911. Doodslag te Rotterdam (ZH)
30 Juli 1911: Doodslag te Twente (Ov)
6 Augustus 1911. Moord te Uithoorn (NH)
(6 Augustus 1911. Doodslag te Amsterdam (NH)
14 Augustus 1911. Moord te Vught (NB)
14 Augustus 1911. Moord en zelfmoord te Den Haag (ZH)
3 september 1911. Doodslag te Den Haag (ZH)
27 September 1911. Moord te Hilversum (NH)
1 Oktober 1911. Moord te Terhagen (Limburg)
2 Oktober 1911. Doodslag te Elsloo (Limburg)
22 September 1911. Roofmoord te Standdaarbuiten (NB)
3 oktober 1911. Moord, Raamsdonksveer (NB) [OO]
?-10-1911: Doodslag te Haarlem (NH)
9 oktober 1911: Dubbele doodslag te Rotterdam (ZH)
? oktober 1911. Kindermoord, Zwaagwesteinde (Fr)
19 Oktober 1911. Moord te Elst (GL)
9/10 November 1911: Moord te Budel (NB)
15 November 1911: Moord te Vorstenbosch-Uden (NB)
20 November 1911: Moord te Streukel (Ov)
21 November 1911. Doodslag te Nijmegen (GL).
10 december 1911. Moord te Tilburg (NB)
20 December 1911. Doodslag (?) te Tilburg (NB)
21 December 1911. Moord. Westelbeers (NB) [OO?]
22 December 1911. Mishandeling met dood tot gevolg. Surhuisterveen (Fr)
23 December 1911. Moord. Tilburg (NB)
Ca. 26 december 1911. Roofmoord. Geverikbeek (L)

naar boven


Details


20 Januari 1911. Kindermoord (?) te Vaals (L).
Slachtoffers: Franciscus Martinus Johannes Verweij (11 maand)
Status: opgelost?

Fransje, het zoontje van Amalie Bodein (of Bodem) en Franciscus Cornelis Verweij, komt onder verdachte omstandigheden om het leven. Bij sectie blijkt hij gestikt te zijn bij het eten van een appel.

In een Telegraafbericht wordt gesteld dat het joch 'in een vlaag van waanzin' door de moeder om het leven is gebracht. Of dat ook echt zo was, of dat het om een noodlottig ongeluk ging wordt niet duidelijk uit latere krantenberichten.

Kort na het gebeuren gaf de moeder zich bij de politie in Maastricht aan en werd vervolgens in het krankzinnigengesticht Calvariënberg opgesloten.

Bronnen

Geboorte- en overlijdensakten F.M.J. Verweij. Burgerlijke Stand in Limburg: Vaals. Regionaal Historisch Centrum Limburg.
Kindermoord. De Tijd, 24-01-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010546482:mpeg21:a0057
Kindermoord. De Tijd, 26-01-1911
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010546484:mpeg21:a0033
Kindermoord! De Telegraaf, 26-01-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110560492:mpeg21:a0045
Kindermoord? De Telegraaf, 27-01-1911
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110560493:mpeg21:a0053

naar boven

25 Januari / 8 maart 1911. Dubbele moord te Nieuwe Meer (NH).
Slachtoffers: Christina Frederika Van Exter-Van Raam (29) en Jan Hogenhout (32)
Status: onopgelost

Buurlieden Christina van Exter-van Raam en Jan Hogenhout, metselaar, sterven kort na elkaar door arsenicumvergiftiging. De verdenking valt al snel op hun echtgenoten, bakker Martinus (Wim) van Exter en Martha Elisa Hogenhout-de Haan. Voor zij met de slachtoffers in het huwelijk traden hadden beiden een liefdesrelatie, die ook na de huwelijksvoltrekkingen continueerde.

Hoewel vast komt te staan dat bakker Van Exter kort voor de dood van diens vrouw vijf gram arsenicum had gekocht (“om katten te vergiftigen”), kan niet bewezen worden dat hij en of zijn minnares verantwoordelijk zijn voor de dood van de slachtoffers. Ze worden ook in hoger beroep vrijgesproken. Het Openbaar Ministerie zag toen af van verdere vervolging.

Van Exter (Westzaan, 1878 - Hoorn, 1963) vertrekt in 1912 naar Amerika, een paar kleine kinderen in Nederland achterlatend. Hij keert terug en hertrouwt in 1915. Niet met Martha de Haan, maar met de 27-jarige Henderica Met. Hij werkt dan als bakker te Hoorn.

In Van Exters beide huwelijken worden elk drie kinderen geboren.

Martha Elisa de Haan (Haarlemmermeer, 1880- ? ) hertrouwt in 1914 met de Leidse schipper Jan Veldhuizen).


Stamboom Stolp. [Gezien 03-06-2017].
https://sites.google.com/site/dekievita/Home/stolp

Een vergiftigingsdrama. De Gooi- en Eemlander, 11-03-1911
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011165927:mpeg21:a0040
De vergiftigingszaak in de Haarlemmermeer. [Tekening]. Nieuwsblad van Friesland, 18-03-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010727492:mpeg21:a0110
Advertentie. [Voor 'Het Leven', met 10 foto's van de opgraving van het likjk van de vermoorde vrouw]. De Telegraaf, 21-03-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110560583:mpeg21:a0024
De vergiftigingszaak in De Meer. Middelburgsche Courant, 22-04-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010635304:mpeg21:a0047
Vergiftiging Nieuwe Meer. [Scheikundig onderzoek]. De Tijd, 09-05-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010546422:mpeg21:a0110
De moord te Haarlemmermeer. Nieuwe Apeldoornsche Courant, 20-06-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMCODA01:000150444:mpeg21:a0013
Rechtszaken. Het Centrum, 01-07-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010003666:mpeg21:a0060
De vergiftigingszaak te Nieuwe Meer. Algemeen Handelsblad, 17-08-1911. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010338571:mpeg21:a0103
De vergiftiging te Haarlemmermeer. Middelburgsche Courant, 18-08-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010635402:mpeg21:a0030
De dubbele moord te De Meer. Nieuwsblad van het Noorden, 18-08-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010666735:mpeg21:a0015
De vergiftiging te Nieuwermeer. [Over de rechtszaak]. Provinciale Geldersche en Nijmeegsche Courant, 18-08-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMRANM02:000015517:mpeg21:a0011
De vergiftiging in de Nieuwe Meer.[ Beide beklaagden vrijgesproken]. De Peel en Kempbode, 23-08-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMRHCE01:000052069:mpeg21:a0008
De vergiftigingszaak uit de Nieuwe Meer voor 't Amsterdamsche Hof. Nieuwsblad van het Noorden, 13-03-1912. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010666415:mpeg21:a0013
Uitspraak hoger beroep: vrijspraak voor beide verdachten. Het Nieuws van den dag, 22-04-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010135652:mpeg21:a0110
Van Exter naar Amerika. Algemeen Handelsblad, 16-08-1912. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110546902:mpeg21:a0081
Een hardvochtig vader. Leeuwarder courant, 17-08-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010599518:mpeg21:a0017

naar boven

10 maart 1911. Moord en zelfmoord te Amsterdam (NH).
Slachtoffers: Corrie Smith (22)
Status: opgelost

In een bovenhuis aan de Amstel 118 schiet de circa 20-jarige A.H. de 22-jarige kelnerin Corrie Smith, weduwe en moeder van een driejarig dochtertje, dood. Daarna jaagt hij een kogel door zijn eigen hoofd.

De twee hadden, zeer tegen de zin van de ouders van H. in, sinds een maand of drie een relatie. Wat er met het tot wees gemaakte dochtertje gebeurde is onbekend.

Naam en leeftijd slachtoffer ook vermeld als Corrie Smit, 21.

De dader was in infanterie-uniform gekleed, maar was nog geen militair. Hij zou binnen afzienbare tijd in dienst gaan.

Moord. Nieuwe Rotterdamsche Courant, 11-03-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010031449:mpeg21:a0014
Moord en zelfmoord. De Telegraaf, 11-03-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110560568:mpeg21:a0066
Een drama. Arnhemsche Courant, 11-03-1911
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB08:000100495:mpeg21:a0005
Een drama. Nieuwsblad van het Noorden, 11-03-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010882822:mpeg21:a0008
Een drama. Nieuwsblad van het Noorden, 13-03-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010882823:mpeg21:a0015
Moord en zelfmoord te Amsterdam. Leeuwarder courant, 13-03-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010599085:mpeg21:a0009
Moord en zelfmoord te Amsterdam. Nieuwsblad van Friesland, 15-03-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010727491:mpeg21:a0064

naar boven

3/4 Mei 1911. Moord te Den Haag (ZH).
Slachtoffer: Murad Bay (leeftijd onbekend).
Status: Opgelost

Op 4 mei 1911 wordt de Perzische suikberbakker Murad Bay (naam ook gespeld als Murad Bey) in zijn winkel aan de Haagse Wagenstraat levenloos aangetroffen. Hij is vermoord, vermoedelijk op de voorgaande avond of nacht. In juni 1911 valt de verdenking op een oud-bediende van de winkelier, de Griek Georgios Andrelos. Deze was na de moord naar de Griekse kolonie in Berlijn vertrokken, waar hij de big spender uithing. Nadat de Berlijnse recherche, op verzoek van de Nederlandse overheid, onderzoek naar hem doet, vlucht hij naar Griekenland, waar hij dienst neemt in het leger.

Hij wordt daar in augustus 1911 gearresteerd en naar een militaire gevangenis overgebracht, waaruit hij weet te ontsnappen. Ongeveer een jaar na de moord wordt hij weer in de kraag gevat. Omdat de Griekse wet de uitlevering van Grieken niet toestaat, wordt hij berecht in zijn geboorteland. Na twee jaar voorarrest veroordeelt het gerechtshof te Patras hem in 1914 tot één jaar gevangenisstraf wegens de moord op de Perzische winkelier in Den Haag.



De moord in Den Haag. Het Nieuws van den Dag, 12-05-1911
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010108705:mpeg21:a0158
In een winkel van Turksche suikerwerken...Apeldoornsche Courant, 13-05-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMCODA02:000187073:mpeg21:a0091
De moord te 's-Gravenhage. De Telegraaf, 16-05-1911
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110560677:mpeg21:a0211
De moord te 's-Gravenhage. Nieuwsblad van het Noorden, 16-05-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010890280:mpeg21:a0104
De moord te 's-Gravenhage. [Verkoop inventaris van slachtoffer]. De Tijd, 02-06-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010546443:mpeg21:a0113
Arrestatie verdachte in Berlijn. De Telegraaf, 10-06-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110560720:mpeg21:a0137
De moord op den Pers. Nieuwsblad van het Noorden, 10-08-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010666728:mpeg21:a0013
Een Haagsche moordenaar gevat. Tilburgsche Courant, 10-8-1911
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010190319:mpeg21:a0008
De moordenaar van Murad Bey. Algemeen Handelsblad, 09-08-1912. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110546889:mpeg21:a0037
De moordenaar van Murad Bay. Algemeen Handelsblad, 25-03-1914. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010655608:mpeg21:a0200

naar boven

22 September 1911. Roofmoord te Standdaarbuiten (NB)
Slachtoffer: Barbara Knook (27).
Status: Opgelost

[Datering naar overlijdensakte]

In een sloot bij het Brabantse Standdaarbuiten wordt het geschonden lichaam van onderwijzeres Barbara Knook gevonden. Het spoor leidt naar de 19-jarige Hendrikus Kouters. Aanvankelijk wordt hij tot 20 jaar gevangenisstraf veroordeeld. In hoger beroep wordt dat teruggebracht tot 10 jaar.

Het slachtoffer is begraven op de Ned. Herv. Begraafplaats te Standdaarbuiten (grafnummer 1660). Op haar zerk staat (stond?) de tekst: In dankbare herinnering aan Barbara Knook, in den avond van 22 September 1911, op 27-jarigen leeftijd, in den strijd voor haar eer gevallen.

'Moord'. Telegraaf, 02-10-1911
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110560900:mpeg21:a0081
Roofmoord op onderwijzeres te Fijnaart. 'De moord te Standdaarbuiten'. Telegraaf, 02-10-1911
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110560913:mpeg21:a0059
De moord te Standdaarbuiten. [Nadere details]. Tilburgsche Courant, 14-12-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010190372:mpeg21:a0023
De moord te Standdaarbuiten. [Nadere details]. Tilburgsche Courant, 18-12-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010190373:mpeg21:a0044
Een eereteeken. De Tijd, 27-12-1911
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010542825:mpeg21:a0076
Moord te Standdaarbuiten. [Veroordeling door rechtbank]. De Sumatra post, 09-05-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010323903:mpeg21:a0116
Rechtszaken [Eis hoger beroep]. Middelburgsche courant, 23-05-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010635665:mpeg21:a0026
's Bosch 5 Juni. [Uitspraak hoger beroep]. Tilburgsche courant, 05-06-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010190057:mpeg21:a0054
Ned. Herv. Begraafplaats Standdaarbuiten.
http://www.online-begraafplaatsen.nl/zerken.asp?command=showpers&char=
K&bgp=1660&sortpers=overleden

naar boven

27 September 1911. Moord te Hilversum (NH)
Slachtoffer: Andries Kabalt (37).
Status: Opgelost

De 32-jarige 'kermisreiziger' Richardus van de Heysteeg vermoordt in een Hilversums logement de 39-jarige Andries Kabalt. Deze is eveneens kermisreiziger en een broer van de destijds bekende Amsterdamse poppenkastspeler J.A. Kabalt. In de eerste krantenberichten over de moord wordt het slachtoffer verward met diens bekende broer. Het motief voor de moord zou een oude wrok geweest zijn.

'Kermisreizigers' waren kermisartiesten, die ook meehielpen bij de opbouw en afbraak van de attracties. Buiten het seizoen waren ze vaak werkzaam als los arbeider. Van de Heysteeg was als kermisreiziger boeienkoning, (prijs)hardloper en liedjeszanger. Wat Kabalts specifieke werkzaamheden als kermisartiest in hielden is onbekend.

Bronnen

Laatste Berichten. Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant, 27-09-1911. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMHCO01:000078744:mpeg21:a0005
Moord te Hilversum. Algemeen Handelsblad, 27-09-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010338639:mpeg21:a0128
Plaatselijk Nieuws. De Gooi- en Eemlander, 30-09-1911. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011165988:mpeg21:a0083
Kabalt is dood. De Sumatra post, 26-10-1911. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010323525:mpeg21:a0032
J. A. KABALT. Speelt met Marionette op Partijen en Kinderen-Visite. Algemeen Handelsblad, 02-10-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010340080:mpeg21:a0100
RECHTSZAKEN. Doodslag te Hilversum. Het nieuws van den dag, 02-01-1912. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010108593:mpeg21:a0149
Rechtszaken. Rechtbank te Amsterdam. De Gooi- en Eemlander, 06-01-1912. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011166013:mpeg21:a0006
Amsterdamsche rechtbank. Vonnis. Dolkstoot. De Telegraaf, 16-01-1912. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110546386:mpeg21:a0133

naar boven

3 oktober 1911. Moord te Raamsdonkveer (NB)
Slachtoffer: Adam Adriaan Bouwens (78).
Status: Onopgelost


Raamsdonkveer, ca. 1960.

"Gisteren vond men aan den Rijksweg te Raamsdonkveer het lijk van een mannelijk persoon, waarvan in het hart meermalen met een mes was gestoken. De justitie nam het lijk in beslag en stelt een nader onderzoek in."

De enige volwassen man die op 3 oktober in de gemeente Raamsdonk (waartoe Raamsdonkveer behoorde) overleed was de 78-jarige Adam Adriaan Bouwens.

Het is onbekend waarom men destijds deze moord niet verder onderzocht heeft.

Er werden in de 20ste eeuw relatief veel levensdelicten in Raamsdonkveer gepleegd: ook in 1915, 1922, 1927 en 1973.
In Raamsdonk in 1883, 1903,

Laatste Berichten.Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant, 03-10-1911. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMHCO01:000078749:mpeg21:a0012
Een moord. Middelburgsche Courant. 04-10-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010635441:mpeg21:a0045
Een moord. De Telegraaf, 04-10-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110560917:mpeg21:a0204
Misdaad? De Zuid-Willemsvaart. 04-10-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMRHCE01:000038252:mpeg21:a0006


Het lied/gedicht

Het bekende lied 'Moord van Raamsdonk' / 'Moord van Raamsdonkveer' heeft evenwel niets met deze moord te maken'. De tekst stamt uit de 19de eeuw en zou over een fictieve moord handelen.

Op de kermis te Venlo werd het lied in 1880 uitgevoerd (door de Frakrokkappele). In een krantenstuk uit 1885 wordt naar het bestaan van dit lied verwezen. In 1892 is het zelfs 'de aloude wijs'.

Echter, in 1905 schreef' 'C. te W.' in de Nieuwe Rotterdamsche Courant:

 

Mr. Bondam, archivaris van Noordbrabant te 's Hertogenbosch bij zijn onderzoekingen geen licht heeft kunnen ontsteken over den befaamden 'moord van Raamsdonk', die [nog steeds door heel het land in den volksmond voortleeft. Jaren achtereen was er geen kermis denkbaar, waarin dit feit niet in woord en beeld den volke werd vertoond. Het zal misschien velen uwer lezers interesseeren, maar weinigen bekend zijn, wat de reden is geweest van de groote populariteit van dezen moord, veel beroemder zelfs dan de moord van Jut.

Als geboren Noordbrabander en mijn jeugd in den omtrek van Raamsdonk hebbende doorgebracht, kan ik het volgende melden: Omstreeks 47 jaar geleden moet daar geleefd hebben een zekeren Verboom, die in een soort van dronkemanswaanzin eerst zijn vrouw heeft vermoord en daarna zichzelf heeft opgehangen.

Nu zal men wellicht zeggen, in een land waar nog al eens overmatig gebruik van jenever voorkomt, is dit zoo zeldzaam niet. Maar de oorzaak van de groote populariteit van dezen moord is geweest het volgende lied, dat jaren achtereen bij duizenden en tienduizenden door liedjeszangers werd verkocht en gezongen, en dat aldus aanving:

Al van Verboom, wil het verstaan,
Deez' gruwel heeft bezonnen
Door dronkenschap geheel ontdaan,
Is hij te huis gekommen!
En heeft het dierbaarste wat hij bezat
Zeer wreedaardig aangevat.
Hij smeet haar op den grond,
Gaf haar een doodelijke wond.
Toen nam hij eenen strop
En hong zich daarmede op !!

Het slot was het volgende didactisch catsiaantje:

Volgt mijn raad,
Vlugt het kwaad,
Laat die nare drank toch loopen
Eer uw ziel daar ligt op straat.

  

Nu lijkt deze tekst in het geheel niet op de bekende tekst, die als volgt begint:

Al op een dorp niet ver van hier
Daar leefde een Heer voor zijn plezier
om vrienden luister naar mijn lied
Van wat te Raamsdonk is geschied
Holioholadera, holioholadera, holioholaderalala

Ook de naam Verboom in verband met een dubbel sterfgeval is niet te traceren in het Burgerlijke Stand-archief van Raamsdonk. Ergo: het lijkt er op dat 'C. te W.' zich vergiste.'

Manslag te Raamsdonk, 1860

Wel vond dit plaats in Raamsdonk:

LI. [laatstleden] donderdag werden voor het provinciaal geregtshof van Noordbrabant de debatten gevoerd in eenen den 14 October jl. te Raamsdonk gepleegden manslag, waarin zekere H. Beek als beschuldigde betrokken was Uit de acte van beschuldiging bleek, dat op gezegd tijdstip, in eene herberg te Raamsdonk tusschen den in regten betrokkene en den verslagene over eene nietsbeduidende omstandigheid oneenigheid was ontslaan, ten gevolge waarvan Beek zijne tegenpartij met eene billard-queue, op het hoofd zulk een hevigen slag toebragt, dat hij kort daarna aan de gevolgen overleed. Hoezeer de ambtenaar van het openbaar ministerie eene tuchthuisstraf voor den tijd van vijf jaren eischte, concludeerde de verdediger, mr. Tilman, uithoofde van de opgewonden stemming waarin zich de beklaagde op het oogenhlik van het voorval, zoowel door het bovenmatig gebruik van sterken drank, als door de voorafgegane woordenwisseling, bevond, tot correctionele gevangenzetting. Het hof bepaalde daarop de uitspraak op vrijdag e. k. [eerst komende]"

Binnenlandsche Berigten. Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant, 24-12-1860
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSADB01:000001825:mpeg21:a0002


Uit: Tijdens een avond van 'De Vroolijke kustwacht". Leeuwarder Courant, 16-12-1939
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010607844:mpeg21:a0204

Zie voor meer over het lied/gedicht 'De Moord van Raamsdonk':

NN. Vreeselijke moord te Raamsdonk. Gepleegd op de Slachtoffers. Op een aangename wijs. [Liedtekst]. KB/Meertens Instituut Amsterdam.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=urn:gvn:KBMI01:41861
NN. De moord van Raamsdonk. [Tekst (in Brabants dialect) en melodie]. Volksliedarchief.nl.
http://www.volksliedarchief.nl/liederen/de%20moord%20van%20raamsdonk.htm
C.W. De moord van Raamsdonk. Nieuwe Tilburgsche Courant, 25-04-1905.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010157936:mpeg21:a0029
Frits Niessen. De moord van Raamsdonk. Boekhandel van Bavel, Raamsdonkveer / oosterhout / Brada, 1981. 63p.
Frits Niessen. De moord van Raamsdonk. Cubra.nl, [gezien 10-05-2017].
http://www.cubra.nl/sjep/feestvanvroeger/raamsdonk/
moordvanraamsdonkniessen.htm

"De moord van Raamsdonk". [Film van silhouettensnijder Frans ter Gast in samenwerking met Otto van Neyenhoff. De Tijd, 28-03-1936.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010539825:mpeg21:a0119

naar boven

20 November 1911. Moord bij Streukel (Zwollekerspel (Ov) (NB).
Slachtoffer: Reint van der Velde (76)
Status: opgelost. Dader veroordeeld tot 20 jaar.

De 76-jarige landbouwer Reint van der Velde wordt op 20 november levenloos in een sloot bij Streukel (Zwollekerspel) aangetroffen. Het spoor leidt al spoedig naar zijn buurman, de 56-jarige landbouwer Jan Velthuis. Deze wordt tot twintig jaar gevangenisstraf veroordeeld.

Overlijdensakte Reint van der Velde. Historisch Centrum Overijssel, Zwolle.
'Moord!' Telegraaf, 21-12-1911
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110561062:mpeg21:a0062
'Moord?' Nieuwsblad van het Noorden, 21-12-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010666841:mpeg21:p002
De moord te Streukel. [ Arrestatie verdachte. "Zekere V., landbouwer te Streukel, die had verteld dat hij door twee personen op den avond van den moord was aangehouden en met een doek bedwelmd. Dit verhaal wekte achterdocht, zoodat de marechaussee termen vond hem gevangen te nemen."]. Nieuwe Tilburgsche Courant, 23-12-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010169650:mpeg21:a0071
De moord te Streukel. Nieuwe Tilburgsche Courant, 29-12-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010190380:mpeg21:a0006
De moord te Streukel. [Uitspraak rechtbank]. Nieuwsblad van het Noorden, 22-02-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010666398:mpeg21:a0020
De moord te Zwollekerspel. Behandeling hoger beroep]. De Tijd, 18-04-1912. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010548975:mpeg21:a0042
De moord te Zwollerkerspel. [Uitspraak hoger beroep]. Nieuwsblad van het Noorden, 25-04-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010666451:mpeg21:a0016

naar boven

21 December 1911. Moord bij Westelbeers (NB).
Slachtoffer: Frans Kosters (28)
Status: onopgelost (vermoedelijke dader vrijgesproken)


Zaak ook bekend als 'moord bij Middelbeers.'De gebroeders Marinus, Frans, Piet en Janus Kolsters, zonen van landbouwer Kolsters, gingen in de nacht van 20 op 21 december bij Westelbeers uit stropen. Ze werden gespot door jachtopziener Smolders, die de hulp inriep van twee van diens broers. Gedrieën overvielen ze de stropers. Na een korte vechtpartij, waarbij de gebroeders Kolsters met knuppels op de gebroeders Smolders ingeslagen zouden hebben, slaan de stropers op de vlucht. Waarop de 55-jarige A. Smolders, een van de broers van de jachtopziener, op korte afstand een schot hagel lost op de 28-jarige Frans Kolsters. Deze wordt in de rug getroffen en is op slag dood. Bij de rechtszaak zegt A. Smolders dat hij bij het gevecht met de stropers een hersenschudding heeft opgelopen en zich niets van het lossen van een schot te kunnen herinneren. De officier van justitie, Mr. Sassen, zegt dat hij drie overlevende broers Kolsters onbetrouwbaar vindt, acht opzet van de doodslag totaal ontbreken en vraagt om vrijspraak voor A. Smolders.Op 21 mei 1912 spreekt de rechtbank van 's-Hertogenbosch A. Smolders vrij van moord.

1933 In 1933 vindt opnieuw een levensdelict op het jachtgebied bij Middelbeers plaats. Ditmaal gaat het om de 53-jarige landbouwer Th. Dicker. Hij keert niet terug van een konijnenjacht. Men treft hem dood aan, met een schotwond in de hals en een kleine wond aan de schedel. Zelfmoord wordt uitgesloten geacht. Hoewel men vermoedt dat hij per ongeluk door een andere jager is neergeschoten, blijft onbekend wie de schutter was.


Bronnen

Moord. Leeuwarder Courant, 22-12-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010599324:mpeg21:a0025
Moord. De Maasbode, 22-12-1911
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000187371:mpeg21:a0018
Gemengd nieuws. [Achtergronden]. Het Nieuws van den Dag, 01-01-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010108592:mpeg21:a0122
Moord te Westelbeers. [Rechtbankverslag]. Tilburgsche Courant, 15-05-1912
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010190041:mpeg21:a0035
Van moord vrijgesproken. Leeuwarder courant, 22-05-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010599444:mpeg21:a0025
Gemengd nieuws. Haagsche Courant, 23-05-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000140900:mpeg21:a0007

naar boven

22 December 1911. Mishandeling met dood tot gevolg. Surhuisterveen (Fr)
Slachtoffer: Rapke Wijma (46)
Status: opgelost; daders respectievelijk 6 jaar, 2 jaar en 8 maand, 2 jaar.

Vier dronken jongemannen, de 20-jarige Rinse Kooistra, diens broer de 27-jarige Sjoerd Kooistra, de 25-jarige Frederik v. d. Veen en ene Teake Alma, steken timmerman Rapke Wijma dood en verwonden postbode Tj. Kamstra. Ook proberen ze een fietser neer te steken.

Het Nieuwsblad van het Noorden: "De vermoorde, Rapke Wijma, was gehuwd en vader van één kind. Hij woonde te Surhuisterveen en was als timmerknecht den laatsten tijd werkzaam bij aannemer J. v. d. Veen te Augustinusga. Wijma had in dan verloopen winter een stuk grond gekocht, gelegen aan den grintweg van Augustinusga naar Buitenpost onder eerstgenoemde plaats, en was bezig, daar een huis voor hem zelven te bouwen, De werkzaamheden werden gedeeltelijk in den timmerwinkel van zijn baas verricht. (...) Van de vier gearresteerden valt niet veel goeds te zeggen. Zij waren den laatsten tijd mollenvangers en schijnen daarmee veel geld verdiend te hebben. De twee Kooistra's en v. d. Veen staan slecht bekend. (...) Dit is nu reeds de derde moord binnen twee jaar in deze omgeving."

De daders worden vrijwel ogenblikkelijk gearresteerd. De rechtbank te Leeuwarden veroordeeld Rinse Kooistra tot 6 jaar, wegens mishandeling, den dood tengevolge hebbende, Sjoerd Kooistra tot 2 jaar en 8 maanden wegens mishandeling met recidive en Frederik v.d. Veen tot 2 jaar wegens opzettelijke en wederrechtelijke beschadiging.

Verdachte T. Alma was in februari, nog voor de rechtszaak, al in vrijheid gesteld.

De Tijd, 24 april 1912: "De twee laatsten werden door hunne veroordeeling, die minder dan 4 jaar is, voorloopig in vrijheid gesteld. De eerste veroordeelde werd onmiddellijk gevangen gezet."

In hoger beroep worden de vonnissen bevestigd.


Bronnen

Moord. Tilburgsche Courant, 23-12-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010190377:mpeg21:a0131
Een moord en snijpartij. De Tijd, 23-12-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010542824:mpeg21:a0108
De moordzaak te Surhuisterveen. [Achtergronden van slachtoffer en daders]. Nieuwsblad van het Noorden, 28-12-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010666845:mpeg21:a0007
De moord te Surhuisterveen. De Tijd, 28-12-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010542826:mpeg21:a0110
De moord te Surhuisterveen. Leeuwarder courant, 24-02-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010599372:mpeg21:a0003
De moord te Surhuisterveen. Leeuwarder courant, 25-03-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010599396:mpeg21:a0006
De moord te Surhuisterveen. [Uitspraak gerecht] De Tijd, 24-04-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010548896:mpeg21:a0071
De moordzaak te Surhuizum. Nieuwsblad van het Noorden, 06-06-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010666485:mpeg21:a0014
Hoger beroep: bevestiging eerder vonnis. Rotterdamsch Nieuwsblad, 08-06-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010222627:mpeg21:a0045

Naam en leeftijd slachtoffer: Burgerlijke Stand-archief Achtkarspelen. Tresoar, Leeuwarden.

naar boven


23 December 1911. Moord te Tilburg (NB)
Slachtoffer: Nicolaas van der Veeken* (27)
Status: opgelost; dader 12 jaar gevangenis.

*Achternaam ook gespeld als 'Van der Veken' en 'vd Veke'.

Twee bevriende grondwerkers uit Oisterhout, Nicolaas van der Veeken en de 26-jarige Dionysius Adrianus Snoeren, bezoeken na het innen van hun loon meerdere etablissementen. Uiteindelijk belanden ze in het volkslogement 'De reizende man', aan de Bosscheweg in Tilburg. Ze drinken bier en krijgen ruzie, waarop de uitbater Van der Veeken op straat zet. Snoeren volgt hem naar buiten. Ze ruzieën door, Snoeren trekt een mes en steekt Van der Veeken viermaal. Hij overlijdt ter plekke.

De Arrondissementsrechtbank te Breda veroordeelde in februari 1912 Snoeren tot 12 jaar gevangenisstraf wegens moord. De eis was eveneens 12 jaar. Zover bekend ging de dader niet in hoger beroep.

Bronnen

Doodslag. Algemeen Handelsblad, 27-12-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010340232:mpeg21:a0045
Doodslag [Uitgebreid verslag]. Middelburgsche Courant, 28-12-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010635240:mpeg21:a0070
Doodslag te Tilburg. [Namen slachtoffer en dader nu Nicolaas vd. Veken en Dionysiers Snoeren]. Nieuwsblad van Friesland, 31-12-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010727574:mpeg21:a0085
Zware mishandeling met doodelijken afloop op den Bosschen weg. [Zeer uitgebreid verslag van de rechtzitting]. Nieuwe Tilburgsche Courant, 08-02-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010169686:mpeg21:a0032
Moord te Tilburg. De Grondwet (USA), 22-02-1912
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMGARO01:000178851:mpeg21:p003

naar boven

Eind december 1911. Roofmoord, Geverikbeek (L)
Slachtoffer: Gerard Gelissen (70 jaar).
Status: opgelost


Google Maps, 2009

Geverikhof; nabij deze hoeve stond het huis van het slachtoffer. Google Street View, 2015

Paul Mennens: "Tweede Kerstdag  1911 deden de buren van Gerard Gelissen een verschrikkelijke ontdekking. Gelissen woonde in een vakwerkhuis in de nabijheid van de Geverikerhof (Hoeve Corten). Hij leidde een nogal teruggetrokken bestaan, nadat zijn echtgenote Maria Gertruid Houben was overleden.

De buurtbewoners hadden eerste en tweede Kerstdag het varken van Gelissen vaker horen schreeuwen van honger. De buren klopten aan bij de poort, maar er kwam geen reactie. Daarop besloot men een deur open te breken.

Binnengekomen ontdekte men onder het bed het lijk van Gelissen. Zijn hoofd was met een bijl gekloofd en de lemen vloer lag vol bloed. De moordenaar(s) had(den) een gat in de lemen muur gemaakt en was (waren) zo binnengekomen. Alle kasten en laden waren opengebroken."

Het spoor leidt al spoedig naar de 43-jarige crimineel Peter Senden, die in oktober 1911 na een detentie van negen jaar vrij was gekomen. Senden werd al verdacht van een hele serie inbraken en diefstallen rond Roermond en in Duitsland, die kort na zijn vrijlating gepleegd waren.

Een 'bijzit' van hem wordt verhoord. Zij wijst Senden als dader aan. Medio januari 1912 arresteert de Duitse politie hem in Aken. Hij wordt uitgeleverd aan Nederland.

Paul Mennens: "Op 6 augustus 1912 volgde de uitspraak van het gerechtshof te Den Bosch: levenslang. De gekozen raadsman, Mr. Dr. Ch. van Oppen, advocaat te Maastricht had voor vrijspraak gepleit en hij tekende na de uitspraak beroep in cassatie aan. Echter op 29 0ctober 1912 werd door de Hoge Raad het cassatieberoep verworpen. (...)

Op 4 mei 1934 overleed Peter Senden in de gevangenis te Leeuwarden op 65 jarige leeftijd."

Bronnen

Paul Mennens. Roofmoord in Geverik. Heemkundebeek.nl,
http://www.heemkundebeek.nl/index.php/sagen/roofmoord
Moord  in Zuid-Limburg.Delftsche Courant, 28-12-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB08:000118439:mpeg21:a0011
Moord. Tilburgsche Courant, 28-12-1911.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010190379:mpeg21:a0017
 Zigeunerbende. Tilburgsche courant, 11-01-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010189936:mpeg21:a0009
Moordenaar-roverhoofdman. [Info over de dader]. Algemeen Handelsblad, 12-01-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010338200:mpeg21:a0063
Moord te Beek. Tilburgsche courant, 18-01-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010189942:mpeg21:a0050
Binnenland. [Uitlevering Senden] Tubantia, 12-03-1912
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSAEN01:000043491:mpeg21:p001
De  moord  te Geverikbeek. [Strafeis]. De Tijd, 09-05-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010548909:mpeg21:a0054
Moord te Geel. [Uitspraak: levenslang]. Middelburgsche courant, 23-05-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010635665:mpeg21:a0027
Moord te Geverikbeek. [In cassatie] Algemeen Handelsblad, 07-08-1912.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110546885:mpeg21:a0140

| naar boven