Ze kwamen allemaal. Yoeri Albrecht en zijn medewerkers verdienen lof voor hun moed en vastberadenheid. Hetzelfde geldt voor Van der Laan.

De lafheid kwam uit onverwachte hoek. PEN, een vereniging van schrijvers en intellectuelen, die zich inzet voor de vrijheid van meningsuiting, was ook betrokken bij de uitnodiging van Westergaard.

naar 'Na Nieuwsuur' | naar boven

Manon Uphoff, voorzitter van PEN, zei daarover: 'De bijeenkomst werd te groot en de gevolgen waren niet te overzien.' De onoverzienbare gevolgen hadden te maken met de veiligheidsrisico's.

Mevrouw Uphoff vraagt solidariteit met alle vervolgde schrijvers en kunstenaars in de wereld. PEN is voor vrijheid van mengingsuiting! Ze vindt het geweldig dat schrijvers in China of Iran ondanks de staatsterreur kritisch zijn.

Deze houding is sinds 2 mei 2015 niet langer verdedigbaar. Waarom maakt Manon Uphoff, en PEN met haar, niet op vergelijkbare wijze een risicoanalyse voor de schrijvers in Iran of Noord-Korea?

Als PEN consequent is, moet de organisatie Iraanse en Saudische bloggers en alle andere schrijvers in de wereld vertellen: schrijvers, de gevolgen van jullie activiteiten zijn niet te overzien! (...)

De schaamteloze vertoning van Manon Uphoff en PEN doet ons denken aan die donkere dagen waarin weinig intellectuelen moed durfden te tonen.

Zeventig jaar na het nazisme worden Europese schrijvers, tekenaars en andere intellectuelen weer met de dood bedreigd door het nieuwe kwaad, het islamofascisme. Daarover moeten vandaag de toespraken gaan.

PEN is de pen niet meer waardig. De vrijheid kan niet worden afgezegd."²⁵

De prijs voor Charlie Hebdo steunde PEN Nederland overigens heel dapper wel, maar de uitreiking ervan was in New York, zodat wij er geen last van zouden hebben. Makkelijk steunen als het ver weg is. (...)

De toenemende zelfcensuur die schuilgaat achter het misbruikte woord ‘respect’ is een sluipend gif, dat lafheid in de hand werkt. En lafheid leidt tot collaboratie en vervaging van grenzen, verkwanseling van idealen."⁴⁴

"Dat wij een door de schrijversorganisatie Pen Nederland geïnitieerd onderdeel terugtrokken uit een bijeenkomst in de Balie waar ook de bedreigde Deense cartoonist Kurt Westergaard optrad, betekende niet dat wij de steun aan hem wilden intrekken. (...)

"Maar wij, PEN Nederland, waren een project gestart waarin vijf Nederlandse auteurs correspondeerden met een paar schrijvers uit landen waar het vrije woord niet bewaakt wordt, maar uiterst moeizaam tot stand komt. Uit landen als Bahrein, China, Cuba en Vietnam."(...)

"Te laat hebben wij beseft dat ons programmaonderdeel vanwege de aandacht voor zijn aanwezigheid ook gevaarlijke aandacht voor onze auteurs uit landen waar een strenge censuur heerst zou kunnen betekenen." (...)

"Als een schrijver uit Bahrein in één zin genoemd kan worden met Kurt Westergaard is dat vrijwel zeker een doodvonnis. En die schrijvers, die vanwege de veiligheidsmaatregelen niet ingelicht konden worden over de komst van Westergaard, zouden ongevraagd gegijzeld worden en schade oplopen door de onvermijdelijke en voor hen ongewenste media-aandacht. (...)"^46c

De cursivering van het woord ‘reputatieschade’ is van mij. Waar hébben deze mensen het over? De ene kunstenaar wordt met de dood bedreigd, de andere vervolgd, maar bij het PEN denken ze meteen aan hun reputatie."⁴⁷

"Maar nu komt de verrassing. Uit de weinige informatie die het bestuur van PEN Nederland tot op heden naar buiten bracht als toelichting op zijn omstreden besluit, is algemeen de indruk ontstaan dat de schrijvers uit Bahrein, China, Cuba en Vietnam uitgenodigd waren om de avond in De Balie, waar uit hun correspondenties met Nederlandse schrijvers voorgelezen zou worden, op te luisteren.

Betrouwbare bronnen hebben ons [Elly de Waard en Bart FM Droog], echter verzekerd dat er nooit sprake van is geweest dat zij voor het debat naar Nederland zouden komen. Het ging het PEN-bestuur alleen om de veiligheid van de Nederlandse auteurs, maar vooral om die van de gasten, de PEN-leden dus. Die meende het niet te kunnen garanderen."⁴⁸

"In NRC Handelsblad en Volkskrant lichtten Uphoff en Truijens één aspect uit alle overwegingen die aan het besluit ten grondslag lagen. Het was het moeilijkst te verifiëren argument: in één adem genoemd worden met Westergaard zou auteurs in censuurlanden in gevaar brengen. PEN was dus juist heel verantwoordelijk geweest. De verklaring kreeg bijval van andere schrijvers en werd vergroot door de suggestie dat de buitenlanders 2 mei aanwezig zouden zijn. Een misverstand dat PEN niet wegnam, integendeel: het verspreidde de steunbetuigingen via sociale media."

'Als ze mijn naam maar niet zou noemen'

"Ondanks mijn teleurstelling over dit stuk wil ik benadrukken dat ik Maartje Duin blijf respecteren om wat zij m.i. wel goed deed en dat is dat zij uit het bestuur stapte en ook dat zij dit artikel voor De Volkskrant schreef. Zij erkent, i.t.t. de overige bestuursleden, dat ook zij heel bang was.

Haar meest waardevolle opmerking vind ik precies die, die ook in het Nieuwsuur-item zat, namelijk waarom ze uit het bestuur stapte. De officiële terugtrekking van PEN maakte dat zij zich voelde 'alsof ik een moreel baken kwijt was. Wij hadden toch samen met opgeheven potlood op de Dam gestaan? Wij waren het toch eens over de waarden die we moesten beschermen?'
Het bestuur van PEN Nederland zou de eer aan zichzelf moeten houden door af te treden.
Maartje Duin is het enige bestuurslid van PEN Nederland dat het waard was geweest om aan te blijven."⁵²

PEN Nederland heeft kennis genomen van het artikel van Maartje Duin in Volkskrant en is blij dat zij de nuance, die in de mediarel is verdwenen en weggeknipt, terugbrengt."


Op dit moment is het bestuur druk met het ICORN/PEN WiPC-congres, een avond rond Syrië, een avond rond Turkije en het normale WiPC-werk dat doorgaat, dus we beperken ons tot een korte reactie. Zoals Maartje Duin aangeeft, speelden ook andere overwegingen een rol, zoals de gevolgen voor diplomatieke contacten ten bate van gevangen schrijvers, en de veiligheid van het (PEN)publiek en de auteurs uit Nederland. ⁵³

(...) "Voor nu willen we aangeven dat PEN naar eigen inzicht geen onwaarheden naar buiten heeft gebracht en dat de veiligheid van betrokken buitenlandse schrijvers het doorslaggevende argument is geweest voor het bestuur van PEN Nederland in het besluit rond 2 mei. "

"Zoals Maartje Duin aangeeft, speelden ook andere overwegingen een rol, zoals de gevolgen voor diplomatieke contacten ten bate van gevangen schrijvers, en de veiligheid van het (PEN)publiek en de auteurs uit Nederland. "

"De organisatie heeft zich enorm ingezet om die veiligheid, voor zover mogelijk, te waarborgen. Maar voor auteurs uit de risicogebieden was dit, juist omdat zij dáár zijn, niet mogelijk, ook omdat de naam Westergaard niet genoemd mocht worden in de aanloop naar de conferentie. Dat gaf de doorslag bij de beslissing."

"1) De buitenlandse auteurs die op 2 mei in De Balie aanwezig waren (zoals Al Jazeera-journalist Abdullah Elshamy), zijn door BKB 3 weken van tevoren ingelicht over de veiligheidsmaatregelen en 3 dagen van tevoren over de komst van Westergaard. De Bahreinse schrijfster reageerde overigens binnen een paar dagen op mijn vragen."⁵⁴

"Zelf kreeg ik een oproep uit Nederland om te helpen het bestuur af te serveren (...). Persvrijheid in een vorm die naar dwangbevelen neigt."

"L.S.,

Uit de reconstructie van de gebeurtenissen rond het Festival van het Vrije Woord op 2 mei [(zie: (link naar deze pagina)] vinden wij,  uit protest opgestapte PEN Nederland-leden en gelijkgezinde auteurs en publicisten, de positie van het PEN Nederland bestuur onhoudbaar.

Als u onze mening deelt, verzoeken we u onderstaande brief mee te ondertekenen."⁵⁵