LEVENSDELICTEN 1916
;
   

versie: 22 november 2017

Cold Case Teams en Cases - home

Aantal levensdelicten
1916: ?

De zaken



In 1916 telde Nederland ruim 6,4 miljoen inwoners. Van hen kwam een nog onbekend aantal op gewelddadige wijze om het leven. Op deze pagina wordt - grotendeels aan de hand van toenmalige krantenberichten - informatie gegeven over deze zaken.


Bart FM Droog, 2017.


Bronnen

Centraal Bureau voor de Statistiek / Rijksuniversiteit Groningen. Tweehonderd jaar statistiek in tijdreeksen. 1800-1999. Uitgeverij Stichting Beheer IISG, Amsterdam, 2001.
https://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/7934A2DE-B87C-4CDF-8BC7-D34F02225620/0/200jaarstattijdreeksen.pdf

Historisch krantenarchief. Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
http://www.delpher.nl/nl/kranten

Archieven Burgerlijke Stand
https://www.wiewaswie.nl/

Informatie over mogelijke graven slachtoffers

http://www.online-begraafplaatsen.nl/


Topografische kaarten. NB: De kaarten uit een bepaald jaar geven doorgaans de situatie aan van 5-10 jaar eerder. De op deze pagina gebruikte kaartfragmenten stammen derhalve uit ca. 1921.
www.topotijdreis.nl





Levensdelicten 1916

- overzicht in aanbouw

Moord-, doodslag- en mishandeling met dodelijke afloop-zaken
[OO] = onopgelost
[?] = onduidelijk of deze zaak al dan niet is opgelost

Onopgeloste zaken zijn die zaken waarin iemand op gewelddadige wijze om het leven is gebracht door één of meerdere anderen, maar waar uiteindelijk niemand voor veroordeeld is.


=================
Januari 1916. Moord te Peize (Dr)
15/16 Januari 1916. Mish./dood, Barger-Oosterveen (Dr)
27 Februari 1916. Mish./dood, Barger-Oosterveld
(Dr)
14 Mei 1916. Mishandeling/dood, Schoonoord
(Dr)
3/4 September 1916. Mishandeling/dood, Ballo
(Dr)
22 September 1916. Moord te Paterswolde
(Dr) [OO]

naar boven


? Januari 1916. Moord te Peize (Dr)
Slachtoffer: babymeisje Kosters (0)
Status: opgelost


Peize. Situatie omstreeks 1916.
Bron afbeelding: www.topotijdreis.nl, 1921


Op 16 mei 1916 vond de 11-jarige Sjoerd Wolters in een dobbe (drenkplaats voor het vee) in een weiland iets ten zuiden van Peize een blauwe doek. Hij haalde de doek uit de dobbe en bemerkte dat er iets in zat. Hij legde de doek op de grond, en zag een voetje uit het doek steken.

"Juist passeerden daar Jan Schuring, landbouwer te  Peize  en Jan ter Veld, arbeider te Roderwolde, aan wie hij een en ander mededeelde. Deze personen hebben den doek losgemaakt en zagen, dat hij bevatte een lijkje van een pasgeboren kind, dat in verren staat van ontbinding verkeerde." (G&E)

De politie wordt gewaarschuwd en al snel leidt het spoor naar drie verdachten: de 62-jarige Arend Kosters, zijn 60-jarige vrouw Henderika Buring en hun dochter, de 34-jarige Anna Kosters. Ze worden in hechtenis genomen.

Enkele dagen later verhangt Arend Kosters zich in z'n cel. Dochter Anna wordt vrijgelaten, nadat haar moeder, Henderika Buring, een volledige bekentenis heeft afgelegd. Ze verklaarde dat ze het in januari 1916 geboren kindje kort na de geboorte in een stuk laken heeft gewikkeld en het daarna in de kamer te hebben doodgedrukt. Dit plan zou ze te voren met haar man en dochter beraamd hebben, "omdat haar ongehuwde dochter reeds drie kinderen had en een vierde kind te veel last zou brengen om het in deze dure tijden groot te brengen." (G&E)

Dr. Hesselink uit Peize en dr. Anema uit Assen verrichten de lijkschouw, maar kunnen door de verregaande staat van ontbinding niet vaststellen wat precies de doodsoorzaak is geweest.

De Arrondissementsrechtbank te Assen veroordeelt Henderika Buring in augustus 1916 wegens moord op het dochtertje van Anna tot drie jaar gevangenisstraf met aftrek - de eis was tien jaar. In hoger beroep wordt dit vonnis bevestigd.

Vragen

De zelfmoord van Arend Kosters en de drie eerdere kinderen van Anna Kosters, geen van drieën erkend door een vader of vaders, doen de vraag rijzen of Arend Kosters wellicht naast grootvader ook de vader van de kinderen van Anna was.

Eind negentiende/begin twintigste eeuw kwam het wel vaker voor dat een ongehuwde moeder bij de Burgerlijke Stand opgaf dat de vader van een pasgeborene niet bekend was. Meestal werden deze kinderen na enige jaren erkend door hun echte vader of stiefvader. De kinderen van Anna Kosters zijn nooit door enige vader erkend.

Hoe het ook zij: of Kosters zich aan zijn dochter vergreep, of dat de kinderen van Anna Kosters andere vaders hadden dan de hare, zijn geheimen die Arend en Anna Kosters in hun graven hebben meegenomen.

Beknopte genealogie

Arend Kosters. Geboren 21 juni 1853 te Peize. Zoon van Gerard Kosters en Anna Engberts. Overleden op 22 mei 1916 te Roden.
Henderika Buring. Geboren op 10 juli 1855 te Peize. Dochter van Albert Buring en Johanna Kemkers. Overleden op 29 oktober 1920 te Peize.
Ze huwden op 13 augustus 1881 te Peize. Uit dit huwelijk ontsproten:

Anna Kosters. Geboren op 21 oktober 1881. overleed op 2 maart 1962 te Peize. Ze huwde na 1916 met Geert Kok (ca. 1889-1963).
Ze kreeg vier kinderen:
Arend Kosters (1904-?)
Henderika Kosters (1906-1947)
Anton Kosters (1908-?)

Naamloos meisje (1916-1916)
Het vermoorde babytje werd als 'levenloos pasgeboren gevonden kind, vrouw, ouders onbekend op de overlijdensakte vermeld, vondstdatum 16 mei 1916.

Johanna Kosters (1883-1884)
Albert Kosters (1886-?)
Grietje Kosters (1889-1890)
Gerard Arend Kosters (1893-1894)

Gerard Kosters (1895-?)

Bronnen

Geboorte-, huwelijks- en overlijdensakten. Drents Archief, Assen

Stad en Dorp. [Vondst lijkje van een pasgeboren kind]. Nieuwsblad van het Noorden, 17-05-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010668340:mpeg21:a0080
Provincie-Nieuws. Provinciale Drentsche en Asser courant, 17-05-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000109158:mpeg21:a0066
Treurig. Delftsche Courant, 27-05-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB08:000122008:mpeg21:a0002
Kindermoord. Het Volk, 15-08-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010023520:mpeg21:a0031
Rechtszaken. [Uitgebreid verslag] De Gooi- en Eemlander, 16-08-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011166507:mpeg21:a0017
Kindermoord. De Tribune, 29-08-1916.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010466628:mpeg21:a0057
Arrond. Rechtbank te Assen. Nieuwsblad van het Noorden, 30-08-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010668055:mpeg21:a0087
In hooger beroep. Provinciale Drentsche en Asser Courant, 02-09-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000109261:mpeg21:a0037
Kindermoord. Algemeen Handelsblad, 20-10-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010652976:mpeg21:a0160

naar boven


15/16 Januari 1916. Mishandeling de dood tengevolge te Barger-Oosterveen (Dr)
Slachtoffer: Jan Jonker (26)
Status: opgelost


Barger-Oosterveen, gemeente Emmen. Situatie omstreeks 1916.
Bron afbeelding: www.topotijdreis.nl, 1921

In de woning van M. van Dijk, waar meerdere arbeiders de avond doorbrengen, gedraagt de 26-jarige Jan Jonker¹ zich zeer agressief en begint met een mes te zwaaien. Er ontstaat een vechtpartij, waarbij Jonker zelf met een mes in de halsslagader gestoken wordt. Hij overlijdt kort daarna.

De dader, de eveneens 26-jarige arbeider Jan V. wordt gearresteerd en aangeklaagd wegens mishandeling met de dood ten gevolge. Hij beroept zich op noodweer. De rechtbank in Assen veroordeelt hem tot tien maanden gevangenisstraf. Bij het hoger beroep, medio april 1916, besluit het Hof te Leeuwarden dat V. wel schuldig is, maar dat de
straf niet zal worden toegepast als de beklaagde binnen vijf jaar geen strafbaar feit pleegt. V. wordt direct in vrijheid gesteld.

NB: De kranten berichten aanvankelijk dat het om een milicien genaamd Nederhoed zou gaan, en plaatsen het gebeuren in het nabijgeleden dorp Erica. Er is echter niemand met die achternaam in de gemeente Emmen in 1916 overleden.

Noten en bronnen

¹ Jan Jonker, geboren op 10 mei 1889 te Nieuw-Amsterdam, zoon van Jan Jonker en Marchien Witvoet. Geboorte- en overlijdensakten. Drents Archief, Assen.

(–). [Over dodelijke steekpartij in Barger-Oosterveen. Over slachtoffer wordt foutief vermeld dat het om 'de milicien Nederhoed' zou gaan. Nieuwsblad van het Noorden, 17-01-1916
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010668238:mpeg21:a0067
Moord. Algemeen Handelsblad, 18-01-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010652539:mpeg21:a0140
Arrond. Rechtbank te Assen. Zitting van 28 februari. [Uitgebreid verslag] Nieuwsblad van het Noorden, 29-02-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010668274:mpeg21:a0109
Arresten. Leeuwarder Courant, 20-04-1916
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010600644:mpeg21:a0073
Gerechtshof Leeuwarden. Nieuwe Rotterdamsche Courant, 21-04-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010034784:mpeg21:a0092
Gerechtshof Leeuwarden. Nieuwe Rotterdamsche Courant, 21-04-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010034784:mpeg21:a0092

naar boven


27 Februari 1916. Mishandeling de dood tengevolge te Barger-Oosterveld (Dr)
Slachtoffer: Arend van Ginkel (19)
Status: opgelost



Barger-Oosterveld (op deze kaart 'Oosterveld' geheten, links boven), gemeente Emmen. Situatie omstreeks 1916. Bron afbeelding: www.topotijdreis.nl, 1921

Zondagavond, elf uur. Een drietal meisjes uit Nieuw-Dordrecht en Barger-Oosterveld had in Emmen een bioscoopvoorstelling bijgewoond. Na afloop worden ze naar huis begeleid door drie jongens, de gebroeders K. uit 't Haantje en J.B. uit Zijtak.¹ In Barger-Oosterveld ontmoet het zestal een groep jongens. Een van hen is de 19-jarige Arend van Ginkel², die ziet dat zijn vroeger meisje met een onbekende jongen oploopt. Hij wordt jaloers en valt de jongen aan. Daarop ontstond een vechtpartij tussen beide groepen, waarbij Van Ginkel in de hals gestoken wordt, waardoor hij een slagader-lijke bloeding krijgt. Hij overlijdt ter plekke.

Nog diezelfde nacht arresteren de politie en marechaussee de jongens uit 't Haantje en Zijtak. Ze worden geboeid afgevoerd naar de Marechaussee-kazerne in Klazienaveen.

Na verhoor, waarbij ze alle drie ontkennen, worden twee van hen voorlopig vrijgelaten. De derde, Albert K. uit 't Haantje, wordt voor verder verhoor naar het Huis van Bewaring in Assen overgebracht. Daar bekent hij Arend van Ginkel gestoken te hebben, uit jaloezie en na overmatig drankgebruik.

De 21-jarige Albert K.³ wordt in mei 1916 door de rechtbank te Assen vanwege mishandeling de dood tengevolge hebbende veroordeeld tot twee jaar en zes maanden gevangenisstraf, met aftrek. Dit vonnis wordt bij het hoger beroep (in juni 1916) bevestigd.

Noten en bronnen

¹ Zijtak - vermoedelijk wordt hier de 'Odoorner Zijtak' bedoeld, een aantal huizen tussen 't Haantje en Klijndijk). Emmen - Barger-Oosterveld is ongeveer een uur lopen. Barger-Oosterveld - Nieuw-Dordrecht circa een half uur. Emmen - 't Haantje circa drie kwartier. De jongens uit 't Haantje hadden dus een behoorlijke wandeling voor de boeg.
² Arend van Ginkel, 19, arbeider. Geboren 1 september 1896 te Odoorn. Zoon van schaapherder Arend van Ginkel en Trientje Pruisscher. Overleden 27 februari 1916 te Emmen. Geboorte- en overlijdensakten, Drents Archief, Assen.
³ De achternaam werd ook vermeld als Ch. en C.

Moord. De Telegraaf, 29-02-1916.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110548663:mpeg21:a0085
Rechtbank te Assen. Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant, 29-02-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMHCO01:000080073:mpeg21:a0011
Moord te Barger-Oosterveld. Nieuwsblad van het Noorden, 01-03-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010668275:mpeg21:a0011
Uit Provincie en omgeving. Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant, 02-03-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMHCO01:000080075:mpeg21:a0030
Stad en Dorp. Nieuwsblad van het Noorden, 07-03-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010668280:mpeg21:a0037
Arrond. Rechtbank te Assen. Nieuwsblad van het Noorden, 16-05-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010668339:mpeg21:a0129
Rechtzaken. Gerechtshof te Leeuwarden. Provinciale Drentsche en Asser Courant, 29-06-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000109193:mpeg21:a0011

naar boven


14 Mei 1916. Mishandeling/dood tengevolge, Schoonoord (Dr)
Slachtoffer: Hendrik Reinders (36)
Status: opgelost



Schoonoord. Situatie omstreeks 1916. Het roze/lichtbruine terrein is woeste grond (heide of veen). Bron afbeelding: www.topotijdreis.nl, 1921

Een paar dronken jongens trekken een meisje van haar fiets. Als fotograaf Hendrik Reinders¹ daar een afkeurende opmerking over maakt, steekt een van hen Reinders in de hals. Z'n halsslagader wordt daarbij doorboord. Hij loopt nog enkele passen, vraagt de hem tegemoetkomende rijks-veldwachter hem te verbinden en valt dan dood neer.

De 17-jarige Gerrit H. uit Eeserveen wordt als verdachte gearresteerd. Hij legt een volledige bekentenis af.

In juli 1916 veroordeelt de rechtbank te Assen Gerrit H. wegens mishandeling de dood ten gevolge hebbend tot drie jaar gevangenisstraf.

Noten en bronnen

¹ Hendrik Reinders. Geboren op 7 december 1879 te Hoogersmilde. Zoon van Jakob Reinders en Aaltje Struik, overleden te Schoonoord (gemeente Sleen), 14 mei 1916. Hij was ongehuwd. Geboorteakte, Drents Archief Assen; overlijdensakte Groninger Archieven, Groningen.

Moord. De Telegraaf, 15-05-1916.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110548802:mpeg21:a0110
Gemengd Nieuws. Het Volk, 16-05-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010023445:mpeg21:a0030
Moord. De Tijd, 18-05-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010547852:mpeg21:a0176
Moord. Leeuwarder courant, 18-05-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010600667:mpeg21:a0070
De moord te Schoonoord. Provinciale Geldersche en Nijmeegsche Courant, 20-05-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMRANM02:000018548:mpeg21:a0009
Drente. Nieuwsblad van het Noorden, 25-07-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010668024:mpeg21:a0097

naar boven


3/4 September 1916. Mishandeling de dood tengevolge,
Ballo
(Dr)
Slachtoffer: Hendrik Oostebrink (18)
Status: opgelost


Ballo. Situatie omstreeks 1916. Bron afbeelding: www.topotijdreis.nl, 1921

"Er was feest in Deurze, feest in café "De Aanleg", even voorbij de tol aan den Rolderstraatweg, te gelegenheid van de voltooiing van den kunstweg, loopende vanaf "De Aanleg" naar den straatweg van Eleveld. Een draaimolen en eenige kramen waren aanwezig. Daar vermaakte zich gisteravond ook de Balloërjeugd, waaronder de 19-jarige Hendrik Oostebrink [= Oostebring] en de dienstmaagd van den landbouwer H. M. te Ballo, afkomstig uit Odoornerveen. Deze heeft kennis aan iemand uit Odoornerveen, die in Tilburg onder de wapenen is en met verlof over was. O. heeft getracht met deze dienstmaagd "uit" te gaan en is haar naar Ballo gevolgd. De militair moet O. hebben opgewacht, hij bracht hem een steek achter 't oor toe, waardoor O. neerviel. Hij werd door Balloër jongelui gevonden badende in zijn bloed, de plaatsvervangende dokter te Rolde, ter hulp geroepen, kon het leven niet meer redden. Het lijk werd naar Rolde vervoerd om geschouwd te worden, de politie te Odoornerveen getelegrafeerd den dader gevangen te nemen...
Men meldt ons, dat deze gevat is, terwijl wij voorts vernamen, dat de dienstmeid, die getuige was van 't gebeurde, de toedracht verteld heeft. De verslagene stond gunstig bekend." (PD&AC, 04-09-1916)

De dader, Albert K., was milicien bij het 5de Regiment Infanterie, gelegerd in Tilburg.

In december 1916 spreekt de Krijgsraad in Arnhem hem vrij. De Auditeur-Militair gaat in beroep. Het Hoog Militair Gerechtshof te Utrecht veroordeelt hem uiteindelijk tot twee jaar gevangenisstraf wegens mishandeling de dood tengevolge hebbend.

Noten en bronnen

¹ Hendrik Oostebring. Geboren op 23 september 1897 te Rolde. Zoon van Jan Oostebring en Hendrikje Daling. Overleden op 4 september 1916 te Ballo. Geboorte- en overlijdensakte, Drents Archief, Assen.

Moord. Provinciale Drentsche en Asser Courant, 04-09-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000109262:mpeg21:a0036
De moord te Balloo. De Telegraaf, 06-09-1916.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110549012:mpeg21:a0109
De moord te Ballo. Provinciale Drentsche en Asser Courant, 06-12-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000109424:mpeg21:a0023
Mooord te Ballo. Provinciale Drentsche en Asser Courant, 16-12-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000109446:mpeg21:a0060
De moord te Ballo. Provinciale Drentsche en Asser Courant, 07-03-1917.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000114213:mpeg21:a0020
Provincie-Nieuws. Provinciale Drentsche en Asser Courant, 09-06-1917.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000114537:mpeg21:a0039
Drente. Nieuwsblad van het Noorden, 20-06-1917.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010882906:mpeg21:a0102
Doodslag. Nieuwsblad van Friesland, 22-06-1917.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010762615:mpeg21:a0046

naar boven


22 September 1916. Moord, Paterswolde (Dr)
Slachtoffer: Mien Jansen (18)
Status: onopgelost


Paterswolde. Situatie omstreeks 1916. Het Kluivingsbosje (ook: Cluyvingsbosje genoemd), is het bosje linksboven, links van de weg. Bron afbeelding: www.topotijdreis.nl, 1921

De 29-jarige onderwijzeres Mien Jansen¹ en haar moeder, de weduwe Jansen-Vermaak, nuttigen rond twee uur 's middags als lunch vermicellisoep, aardappelen, prei en vlees in hun woning aan het Martinikerkhof te Groningen. Tegen drieën stapt Mien op haar fiets om de familie M. Ritsema in Paterswolde te bezoeken, die tegenover het bekende Familiehotel woont. Men wacht tevergeefs op haar komst.


Mien (Dina) Jansen
Foto DvhN, 2017


Als ze 's avonds ook niet bij haar moeder terugkeert wordt alarm geslagen. Als kinderen en een arbeider melden dat ze op de bewuste middag geschreeuw hebben gehoord in het nabij het Familiehotel gelegen Kluivings-bosje, doorzoeken agenten met de speurhond van veldwachter Glazenburg het moeilijk toeganke-lijke gebied. Ze vinden niets.

Alle mogelijke verdachten, onder wie een zedendelinquent uit Paterswolde die in detentie zat in Assen en M. Ritsema, worden verhoord, maar allen hebben sluitende alibi's. Op 8 november 1916 plaatst de Groninger politie deze advertentie in het Nieuwsblad van het Noorden:


Er komt geen enkele bruikbare tip op binnen.

19 april 1917. In het Kluivingsbosje zijn de arbeiders J. Stoffers en C. Tinge bezig boompjes te verplanten. Ze vinden aan weerszijden van een dennen-boompje een flanellen boerenhemd, en een blauwe kiel met schoudersluiting. Stoffers loopt door en roept dan naar Tinge: "Kom es hier, daar ligt een lijk." Tinge komt naderbij, en beiden constateren aan het haar, dat het een vrouwenlijk is. Het lichaam ligt halfbegraven op een kleine open plek, ongeveer 25 meter vanaf de weg.

De arbeiders waarschuwen veldwachter Glazenburg, die direct meegaat naar het bos. Hij op z'n beurt meldt de vondst aan de burgemeester van Eelde en de commissaris van politie te Groningen. Deze, de hoofdinspecteur van politie en ook de inspecteur der recherche S.W. Moolenaar arriveren spoedig op de vondstplaats. Voorzichtig graven ze het lijk, "dat geschonden bleek te zijn", uit.

Nieuwsblad van het Noorden
, 20 april 1917: "Verschillende kleding-stukken ontbreken; de kousen en schoenen zaten nog aan de benen, verder vond men een onderlijfje, corset, stuk van een chemise en een stuk blouse met strikje. De kuil, waarin het lijk lag, was niet dieper dan 25 centimeter, bij het hoofdeinde iets meer."

Omdat de rechercheurs vermoeden dat lichaam Mien Jansen is, wordt haar familie over de vondst ingelicht. De volgende ochtend identificeren twee broers haar in het lijkenhuis te Eelde. Uit de sectie blijkt dat ze met zes messteken om het leven gebracht is. In haar maag worden halfverteerde restanten van aardappelen en prei gevonden, waaruit afgeleid wordt dat ze uiterlijk drie uur na het nuttigen van de lunch gestorven is.


Advertentie Nieuwsblad van het Noorden, 24/26 mei 1917

Weer wordt het terrein uitgebreid onderzocht, ditmaal met de hulp van 100 militairen. De fiets van Mien wordt in het nabijgelegen Paterswoldse-meer aangetroffen. Maar ondanks een extra beloning van 10.000 gulden, uitgeloofd door heer Ritsema, de inschakeling van privé-detectives en zelfs paragnosten is de dader van de moord op Mien Jansen nooit gevonden.

Mien Jansen is onder grote publieke belangstelling begraven op de Zuider-begraafplaats te Groningen.


Twee jaar later

Diverse kranten brengen onderstaande bericht, rond 15 juni 1918:

Aanranding te  Paterswolde.

"In de nabijheid van de plaats, waar twee jaar geleden de afschuwelijke  moord  op mejuffrouw M.  Jansen  te  Paterswolde  bij Groningen, plaats vond, is dezer dagen een geheimzinnige aanranding geschied.

Zaterdagavond tegen acht uur gingen twee jongens uit Groningen door de boschjes tegenover het dennenwoud, waar indertijd het lijk van mejuffrouw  Jansen  werd gevonden. Zij zagen een persoon met den rug naar hen toegekeerd, een touw knoopen of ontknoopen.

Toen ze terugkeerden reed de één voorop, de ander achteraan. De eerste bevond zich reeds op den straatweg, toen de ander in het boschje van zijn rijwiel afstapte, om een takje uit het wiel te verwijderen. Hij werd plotseling aangevallen en op 't gezicht geslagen. Zijn makker, die op zijn hulpgeroep aankwam, zag zijn vriend met een gemaskerd man in gevecht. De gemaskerde poogde nu den tweeden jongen te vangen in het touw, dat hij hacl, hetgeen mislukte.

De vrienden namen de vlucht en de gemaskerde wist te ontkomen op een der rijwielen. Dit rijwiel heeft men later gevonden, den geheimzinnigen aanrander echter niet. Men vraagt-zich af, of men hier te doen heeft met den dader van den  moord  op mejuffrouw  Jansen.

Haagsche Courant
, 15-06-1918.


De jongens zijn de 17-jarige kantoorbediende J. Terpstra en de 18-jarige metaalslijper J.G. Ollings, beide wonend in de Bloemstraat.

Er is alom twijfel over hun verhaal. De jongens reageren daarop middels een ingezonden brief in het 'Nieuwsblad van het Noorden':

"De aanranding te Eelderwolde.

Mijnheer de Redacteur. Beleefd verzoeken wij een kleine plaatsruimte. Naar aanleiding van het gebeurde van Zaterdagavond acht Juni te Paterswolde, zijn wij zoo vrij hierbij te betuigen, dat 't niets dan treurige waarheid is wat het eerste bericht in het "N. v. h. N." bevatte en wij het op aanraden onzer ouders bij de politie hebben aangegeven, niet om op te snijden, maar om de veiligheid van het publiek en begrijpen wij niet, dat als er geen dooden bij komen zulks als fantasie wordt aangemerkt door velen.

Het is toch waarlijk geen fantasie als men den volgenden morgen op staat met een dikke kaak en een buil op het achterhoofd, en dat de indrukken in het gras Woensdag nog duidelijk waren te zien. De kerel moet er des nachts of des morgens nog weer zijn geweest, want daar Terpstra zijn bril en hengelstokken 's avonds nog wou zoeken heeft hij de bril wel, maar de hengelstokken niet weergevonden, doch die lagen des Zondagsmorgens weer op de plaats, waar de worsteling had plaatsgehad.

Hoogachtend, De aangevallenen."

Nieuwsblad van het Noorden, 18 juni 1918

Opvallend is dat de twee jongens zelf naar de politie zijn gestapt - die erg traag reageerde, en dat ze meerdere brieven naar kranten hebben geschreven. Wat er echt gebeurd is? Om met Loe de Jong te spreken: we weten het niet.

naar 'Moord in Paterswolde'-begin | naar boven

Negenentwintig jaar later

"Op 13 april 1945 werd onderduiker Jacob de Vries in het Kluivingsbos doodgeschoten door de Duitsers op de dag van de bevrijding van Paterswolde. De Vries werd betrapt nadat hij een bom van de bezetters onder de Groningerweg onschadelijk had gemaakt. Terwijl de Canadese tanks het dorp binnenreden, overleed hij in het familiehotel."
(Hilde Boelema, RTV Drenthe, 16 oktober 2015)


Noten en bronnen

¹ Bevolkingsregister (Drents Archief): Willemiene Henriette Jansen, geb. 21-11-1886, Winschoten. Overlijdensakte: overleden [datum vondst lichaam]. op 19-04-1917, Paterswolde. Akte opgemaakt op 24-04-1917, Eelde.

Binnenlandsch Nieuws [Vermissing van de dochter van mevr.Jansen-Vermaak]. Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant, 26-09-1916,
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMHCO01:000080745:mpeg21:p001
[Over de vermissing: geen nieuws]. Nieuwsblad van het Noorden, 12-10-1916.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010668092:mpeg21:a0020
Stad en Dorp. [Politie looft 100 gulden beloning uit voor informatie over Mien Jansen]. Nieuwsblad van het Noorden, 08-11-1916.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010668113:mpeg21:a0024

naar 'Moord in Paterswolde'-begin | naar boven


Moord. Leeuwarder courant, 20-04-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010600949:mpeg21:a0016
Een afschuwelijke moord. De Telegraaf, 20-04-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110549410:mpeg21:a0092
Stad en Dorp. Nieuwsblad van het Noorden, 21-04-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010883750:mpeg21:a0124
Provincie-Nieuws. Provinciale Drentsche en Asser Courant, 20-04-1917. https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000114288:mpeg21:a0006
De moord te Paterswolde. Algemeen Handelsblad, 21-04-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010651992:mpeg21:a0152
De moord te Paterswolde. Provinciale Drentsche en Asser Courant, 23-04-1917. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000114290:mpeg21:a0029
De moord te Paterswolde. Leeuwarder courant, 23-04-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010600951:mpeg21:a0015
Advertentie. Nieuwsblad van het Noorden, 23-04-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010883751:mpeg21:a0035
Gemengde berichten. De moord te Paterswolde. Algemeen Handelsblad, 23-04-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010651994:mpeg21:a0154
De moord te Paterwolde. Tilburgsche Courant, 23-04-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010191683:mpeg21:a0027
Binnenland. Rotterdamsch Nieuwsblad, 24-04-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010296518:mpeg21:a0124
De moord te Paterswolde. De Telegraaf, 25-04-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110549417:mpeg21:a0083
De moord te Paterswolde. Nieuwsblad van Friesland, 27-04-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010762599:mpeg21:a0024
De moord te Paterswolde. [Overdracht onderzoek aan parket te Groningen]. De Telegraaf, 28-04-1917.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110549424:mpeg21:a0114

naar 'Moord in Paterswolde'-begin | naar boven


De moord te Paterswolde. Nieuwsblad van Friesland, 01-05-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010762600:mpeg21:a0164
De moord te Paterswolde. Algemeen Handelsblad, 02-05-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010653932:mpeg21:a0034
Allerlei. Het Centrum, 03-05-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010005440:mpeg21:a0045
De moord in Paterswolde. Rotterdamsch Nieuwsblad, 05-05-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010296528:mpeg21:a0200
Advertentie. Nieuwsblad van het Noorden, 24/26-05-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010882884:mpeg21:a0013
De moord te Paterswolde. Algemeen Handelsblad, 25-05-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010653971:mpeg21:a0126
Tienduizend gulden belooning. Nieuwsblad van Friesland, 25-05-1917.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010762607:mpeg21:a0032
De moord te Paterswolde. Leeuwarder Courant, 25-05-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010600978:mpeg21:a0034
De moord te Paterswolde. Leeuwarder Courant, 05-07-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010601012:mpeg21:a0009
De moord te Paterswolde. Tilburgsche Courant, 05-07-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010191742:mpeg21:a0023
De moord te Paterswolde. Nieuwsblad van Friesland, 10-07-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010762620:mpeg21:a0036

naar 'Moord in Paterswolde'-begin | naar boven

De moord te Paterswolde. Tilburgsche Courant, 12-09-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010191798:mpeg21:a0010
De moord te Paterswolde. Nieuwe Tilburgsche Courant, 12-09-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010224202:mpeg21:a0119
De moord te Paterswolde. De Telegraaf, 15-09-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110549650:mpeg21:a0203
De moord te Paterswolde. Leeuwarder courant, 20-11-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010601131:mpeg21:a0012
Provincie-Nieuws. [Over geesteszieke die beweerde de moord gepleegd te hebben]. Provinciale Drentsche en Asser Courant, 20-11-1917.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000110954:mpeg21:a0012

1918

Een aanranding? Nieuwsblad van het Noorden, 14-06-1918.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010883285:mpeg21:a0080
Aanranding te Paterswolde. Haagsche Courant, 15-06-1918.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000139707:mpeg21:a0018
[Nadere informatie over de twee jongens]. Nieuwsblad van het Noorden, 15-06-1918, p. 2.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010883286:mpeg21:p003
[Meer over de jongens]. Nieuwsblad van het Noorden, 17-06-1918.
h
ttps://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010883287:mpeg21:a0024
De aanranding te Eelderwolde. Nieuwsblad van het Noorden, 18-06-1918.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010883288:mpeg21:a0019

Na 1945

Vijftig jaar geleden. De moord te Paterswolde. Nieuwsblad van het Noorden, 24-04-1967.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010870163:mpeg21:a0016
De mysterieuze moord in het Cluyvingsbos in Paterswolde. Nieuwsblad van het Noorden, 11-12-1979. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011018902:mpeg21:a0228
Het moordbos: een lugubere plek in Paterswolde. RTV Drenhe, 16-10-2015
http://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/100984/Het-moordbos-een-lugubere-plek-in-Paterswolde
Gerdt van Hofslot. Moord op juf Mien schokte Noorden. Dagblad van het Noorden, 19-04-2017.
http://www.dvhn.nl/groningen/Moord-op-juf-Mien-schokte-Noorden-22150423.html



naar 'Moord in Paterswolde'-begin | naar boven