---

Levensdelicten 1917

in aanbouw

Moord-, doodslag- en mishandeling met dodelijke afloop-zaken
[OO] = onopgelost
[?] = onduidelijk of deze zaak al dan niet is opgelost

Onopgeloste zaken zijn die zaken waarin iemand op gewelddadige wijze om het leven is gebracht door één of meerdere anderen, maar waar uiteindelijk niemand voor veroordeeld is.

=================

1/2 Januari 1917. Mish./dood, Emmer-Compascuum (Dr)
11 Januari 1917. Mish./dood, Weerdingermarke ( Dr)
10 Februari 1917. Mish./dood, Havelte ( Dr)

naar boven

---

1/2 Januari. Mishandeling de dood tengevolge, Emmer-Compascuum (Dr)
Slachtoffer: Johan Bernard Többen (27)
Status: opgelost

Emmer-Compascuum , gemeente Emmen. Situatie omstreeks 1917.
Roze/lichtbruine grond is onontgonnen veen. Bron afbeelding: www.topotijdreis.nl, 1921.

Leeuwarder Courant, 9 januari 1917: "Thans is te Emmer-Compascuum aangehouden, gevankelijk naar Assen gevoerd en in de militaire gevangenis aldaar in verzekerde bewaring gesteld, zekere Albert Siegers, grenswachtsoldaat te Emmer-Compascuum, die bekend heeft  Tubbe [=   Johan Bernard Többen¹] te hebben vermoord.

De moord moet zich als volgt hebben toegedragen: Toen  Tubbe  Nieuwjaarsnacht door Emmer-Compascuum fietste, is hij door den soldaat Jan Stintjer, te Emmer-Compascuum gedetacheerd, uit pure baldadigheid, veroorzaakt door misbruik van sterken drank en te gemakkelijk verdiend geld, zonder eenige aanleiding van zijn fiets getrokken. Daardoor ontstond een woordentwist tusschen den vermoorde en zijn aanrander, waaraan ook Siegers deelnam.  Tubbe  slapte weder op zijn fiets, doch voor hij uit het gezicht verdwenen was, zond de soldaat Albert Siegers hem een kogel achterna, die  Tubbe  in den rug trof en doodde. Bij dezen gang van zaken is ook te verklaren, dat de twee soldaten zoo spoedig ter plaatse waren. Dit wekte reeds dadelijk vermoedens op tegen hen. De soldaat Jan Stintjer, aanvankelijk van den moord verdacht, heeft zijn kameraad Siegers als moordenaar aangewezen, die dan ook al spoedig bekende.

In april 1917 veroordeelt de krijgsraad te Arnhem Albert Siegers tot drie jaar gevangenisstraf, wegens mishandeling, de dood ten gevolge hebbend.
Zover bekend gaan volgt geen hoger beroep.


Noten en bronnen

¹ Johan Bernard Többen, 27-jarige landbouwer. Geboren te Emmen, ca 1889. Zoon van Gerhard Heinrich Többen en Dina Nüssen. Overleden op 2 januari 1917. Hij was ongehuwd. Overlijdensakte, Drents Archief, Assen.

De moord te Emmercompascuum. Nieuwsblad van het Noorden, 09-01-1917.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010883663:mpeg21:a0013
De moord te Emmer-Compascuum. Leeuwarder courant, 09-01-1917.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010600863:mpeg21:a0010
Doodslag te Emmercompasoum. Algemeen Handelsblad, 21-04-1917.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010651992:mpeg21:a0183

naar boven

---

11 Januari 1917. Mishandeling de dood tengevolge, Weerdingermarke (bij Nieuw-Weerdinge, Dr)
Slachtoffer: Willem Neef (37)
Status: opgelost

Weerdingermarke, gemeente Emmen. Situatie omstreeks 1917.
Roze/lichtbruine grond is onontgonnen veen. Bron afbeelding: www.topotijdreis.nl, 1921.

Bij een confrontatie tussen de 32-jarige postbode Hessel Jacob Schut en de 37-jarige arbeider Willem Neef steekt de postbode de arbeider in de hals, waardoor deze een fatale slagaderlijke bloeding krijgt. Na het toebrengen van de steekwond deelt de postbode de heftig bloedende Neef nog een vuistslag op het hoofd uit. Daarna fietst hij weg. Neef sterft ter plekke.

Schut gaat vervolgens naar kastelein Pekelaer en vertelt hem dat hij Neef heeft neergestoken. De kastelein raadt hem aan zich te ontdoen van het mes. Schut gooit vervolgens het steekwapen in het water.

Diezelfde avond meldt hij zich bij rijksveldwachter Spa en vertelt hem dat hij al geruime tijd bang was geweest voor Neef. Dit verhaal wordt tijdens de rechtszaak onderbouwd door twee getuigen, die zeggen dat ook zij veel last hadden ondervonden van Neef, die 'een boosdoener' zou zijn geweest.

Schut beroept zich bij de rechtbank op zelfverdediging. Het slachtoffer zou hem met een mes hebben belaagd, waarop hij dat mes zou hebben afgepakt. Een getuige verklaart echter dat de postbode zelf een mes in bezit had, vóór de fatale confrontatie.

Het O.M. eist 10 maanden gevangenisstraf wegens mishandeling de dood ten gevolge hebbend. De rechtbank veroordeelt hem conform de eis.

Noten en bronnen

¹ Willem Neef. Geboren 5 november 1879 te Den Oever (Emmen). Zoon van Barend Neef en Hinderkien Joling. Gehuwd met Roelfien Saadhoff. Overleden 11-01-1917 te Emmen. Geboorte- en overlijdensakten. Drents Archief, Assen.
Hij laat vrouw en vier kinderen achter.

Doodgestoken. Provinciale Drentsche en Asser Courant, 12-01-1917.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000109390:mpeg21:a0035
Mishandeling den dood tengevolge hebbend. Provinciale Drentsche en Asser Courant, 13-01-1917.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000109392:mpeg21:a0080
Mishandeling den dood tengevolge hebbende. Provinciale Drentsche en Asser Courant, 31-01-1917.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000109452:mpeg21:a0020
Doodslag. Nieuwsblad van het Noorden, 05-03-1917.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010883710:mpeg21:a0036
Rechtzaken. Arrond.Rechtbank te Assen. Provinciale Drentsche en Asser Courant, 05-03-1917.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000114210:mpeg21:a0016
Rechtszaken. Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant, 19-03-1917.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMHCO01:000080674:mpeg21:a0011

naar boven

---

10 Februari 1917. Mishandeling de dood tengevolge, Uffelte (Dr)
Slachtoffer: Geertje Doggen (57)
Status: opgelost


Uffelte, gemeente Havelte. Situatie omstreeks 1917.
Bron afbeelding: www.topotijdreis.nl, 1924.

Op zaterdagavond 11 februari wordt D. Sluisman, de gemeente-veldwachter van Havelte, gewaarschuwd dat er iets grondigs mis was in de woning van het echtpaar Van den Berg-Doggen. Met burgemeester P.A. Loos gaat hij naar het huis. Daar treffen ze de vrouw des huizes, Geertje Doggen, levenloos aan. Ze ligt in een grote plas bloed, haar gezicht is verminkt en alle meubels liggen door elkaar. Dicht bij haar lichaam lagen messen, waaraan nog bloed kleefde.

Dokter A. Doornosch, de gemeentegeneesheer arriveert ook in de woning. Hij onderzoekt het lichaam van vrouw Doggen en stelt vast dat ze overleden is.

Terwijl veldwachter en burgemeester (als hoofd van de politie) het huis doorzoeken komt de echtgenoot, de 62-jarige Hendrik van den Berg, binnen. Ze verhoren hem en sluiten hem dan op in het arrestantenklokaal in Havelte. De volgende ochtend wordt ook Jan, de zoon van Van den Berg gearresteerd. 's Middags neemt het parket uit Assen het onderzoek over.

Al spoedig wordt duidelijk dat Hendrik van den Berg en Geertje Doggen een vechthuwelijk hadden:

"H. v. d. Berg en zijn vrouw Geertje Doggen waren beiden voor de tweede maal gehuwd. Uit beide huwelijken waren volwassen kinderen. Van den Berg en diens kinderen verdachten de vermoorde van verduistering van hun toehorende gelden. Vreeselijke huiselijke tooneelen had dat gedurig ten gevolge. De vrouw toonde daarbij geen katje te zijn om zonder handschoenen aan te pakken. Gewapend met hooivork of mes, zat ze menigmaal de kinderen van haar man na. Een scheiding volgde. Beide partijen schreven advertenties in de plaatselijke bladen, om niet aan de andere partij te borgen, onder toezegging van verschillende hatelijkheden.

Niettegenstaande dit alles scheen er toch een verzoening te hebben plaats gehad en gingen man en vrouw, eenige dagen geleden, weer samen wonen. Vrijdagavond ontstond een hoogloopende twist. (...) Het huis, waarin het drama zich afspeelde staat geheel afzonderlijk, nabij de Ned. Herv. Kerk. Een vreeselijke vechtpartij schijnt den moord te zijn voorafgegaan."
(Algemeen Handelsblad, 13 februari 1917)

De Telegraaf voegde de volgende dag daaraan toe: "Evenals zijn vermoorde vrouw stond hij [Hendrik van den Berg], niettegenstaande zijn 62-jarigen leeftijd, zeer ongunstig bekend. Twee broeders van hem, eerste bekkesnijders [straatrovers], eindigden hun leven in het tuchthuis.

Zijn zoon Jan, medemoordenaar, die zijn stiefmoeder den eersten slag met een zwaar ijzeren voorwerp op het hoofd moet hebben toegebracht, kwam tot heden nog niet met justitie in aanraking."

Hendrik van der Berg wordt in april 1917 buiten vervolging gesteld en vrijgelaten.

Op 7 mei 1917 staat zijn 33-jarige zoon Jan van den Berg voor de rechter in Assen. Hij wordt ervan beschuldigd opzettelijk zijn stiefmoeder geslagen en gestoken te hebben. Het Openbaar Ministerie eist vier jaar gevangenisstraf wegens mishandeling de dood ten gevolge hebbend. Op 14 mei wordt hij daarvoor veroordeeld. Hij krijgt vijf jaar, met aftrek. Zowel het OM als de verdediging gaan in hoger beroep.

Bij de behandeling van het appèl, juni 1917 door het Hof te Leeuwarden, verklaart Jan dat hij zijn stiefmoeder geslagen en gestoken heeft, omdat zij zich een sieraad van een gestorven zus van hem had toegeëigend en niet wilde teruggeven. Het Hof bevestigt het eerdere vonnis, 'met verbetering van gronden.'

Noten en bronnen

¹ Geertje Doggen. Geboren te Uffelte, 25 november 1869. Gestorven 10 februari 1917 te Uffelte (Havelte). Dochter van Jan Doggen en Arendje Hof. Gehuwd met Albert Leffers (ca. 1858-1913) , in 1915 gehuwd met Hendrik van den Berg (Nijeveen, ca. 1855-?).
Hendrik van den Berg was eerder gehuwd geweest met Geesje Warnders.

Moord. Nieuwsblad van het Noorden, 12-02-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010883692:mpeg21:a0006
De moord te Havelte. De Telegraaf, 12-02-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010549299:mpeg21:a0078
Moord. De Tijd, 12-02-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010555531:mpeg21:a0148
De moord te Uffelte. Algemeen Handelsblad, 13-02-1917.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010653902:mpeg21:a0149
De moord te Havelte. De Telegraaf, 14-02-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010549303:mpeg21:a0108
Afschuwelijke moord. [Allerhande details]. De Tribune, 14-02-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010469208:mpeg21:a0077
De moord te Havelte. Algemeen Handelsblad, 20-02-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010653913:mpeg21:a0065
Korte berichten. Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche Courant,
07-04-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSADB01:000006823:mpeg21:a0013
Moord. Nieuwsblad van het Noorden, 07-05-1917.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010882870:mpeg21:a0035
Moord. Nieuwsblad van het Noorden, 07-05-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010882870:mpeg21:a0035
Moord. Algemeen Handelsblad, 07-05-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010653940:mpeg21:a0164
Rechtswezen. Mishandeling met doodelijken afloop van een sfiefmoeder.
De Telegraaf, 08-05-1917.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110549439:mpeg21:a0128
Gerechtshof te Leeuwarden. Leeuwarder Courant, 21-06-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010601000:mpeg21:a0086
Doodelijke mishandeling. De Telegraaf, 22-06-1917.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110549513:mpeg21:a0064
Rechtzaken. Gerechtshof Leeuwarden. Provinciale Drentsche en Asser Courant,
29-06-1917.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000114860:mpeg21:a0012

naar boven

---