versie: 25 februari 2017 - beginpagina Droog


Bloemen van het kwaad

Erzsébet Báthory

'Bewijs' uit heksenproces

Door Jaap van den Born en Bart FM Droog, februari 2017

Erzsébet Báthory (1560-1614)

Deze Hongarse gravin werd op relatief jonge leeftijd weduwe. Diverse machtshebbers aasden op haar bezittingen.

Paul Damen, in Bloemen van het kwaad. Gedichten van dictators (2016): "Het is natuurlijk tragisch rolbevestigend dat de meest moorddadige vrouw in deze dictatorreeks wellicht lesbisch was, met een stevige voorkeur voor tortuur en SM. (...) Ze had een probleem met jonge meisjes: ze vermoordde ze graag. (...) Volgens tijdgenoten viel ze op vrouwen. (...) Báthory hád iets met de edele delen van meisjes – reden waarom geruchten over haar voorkeur voor damesliefde aanhielden. (...) Ook werd dui­delijk dat de gravin de meisjes soms nog flink vetmestte, omdat dat volgens haar meer bloed zou opleveren. Zoals te verwachten waren nogal wat getuigenissen gericht op zelfbehoud. Er was een personeelslid dat getuigde dat zelfs de duivel mee had gedaan aan de orgies, en dat Beëlzebub opmerkelijk groot was geschapen. Dat werd voor kennisgeving genoteerd.

Na het proces werd het aantal slachtoffers, ook al vanwege Erzsébets nauwkeurige administratie, geschat op ruim zevenhonderd vrouwen. (...)

Tientallen boeken werden aan haar gewijd. De vergelijking met vampieren, Dracula en nog zo wat, ligt voor de hand. In slechts enkele serieuze werken wordt de achtergrond van haar proces toegelicht – sommige wetenschappers plaatsen haar geschiedenis tegen de achtergrond van de religieuze en politieke strijd tussen Hongaren, Habsburgers en het aan de grenzen oprukkende Ottomaanse Rijk."

Maar welke boeken precies zijn bronnen waren, dát vertelt Damen niet. Terwijl het toch een kleine moeite was te verwijzen naar Countess Dracula: Life and Times of Elisabeth Bathory, the Blood Countess (Bloomsbury Publishing, London, 1997), de alomvattende studie van Tony Thorne (Nederlandse titel: De Bloedgravin, vertaling Marcella Houweling. Luitingh-Sijthoff, 1998). In dit werk worden overigens grote vragen geplaatst bij het hele verhaal - vragen die bij Damen niet aan de orde komen..

[Handtekening van Erzsébet Báthory zoals afgedrukt in Thornes boek]

De door Damen in zijn boek opgevoerde Erzsébet Báthory-gedichten zijn géén gedichten, maar toverspreuken, die, volgens Damen, als bewijs tegen haar in een heksenproces door een dominee geproduceerd werden. Deze dominee zou ze opgetekend hebben uit de mond van een hofmeester, die beweerd zou hebben dat Báthory die tekst altijd bij zich had. Tsja, 16de eeuwse verhoorpraktijken, heksenprocessen...

Hongarijekenner Jaap Scholten schreef, naar aanleiding van de verschijning van Thornes boek een uitermate gedegen stuk over de bloedgravin-legende voor de Groene Amsterdammer (4 februari 1998)'. Zie: https://www.groene.nl/artikel/de-bloedgravin

De Hongaarse teksten die Paul Damen in Bloemen van het kwaad aan haar toeschrijft, blijken in de oorspronkelijke taal in prozateksten. Damen heeft ze tot een dichtvorm 'verhakt'. De vertalingen verkreeg hij door de Hongaarse teksten via Google Translate naar het Nederlands om te zetten.

Zie: Creatief met poëzie - Erzsébet Báthory.

naar boven

Bronnen

Paul Damen. Bloemen van het kwaad. Gedichten van dictators. Samenstelling en vertaling Paul Damen. Koppernik, [Amsterdam], [2016], 517 p. 2de druk [1e druk 2016].

naar boven