versie: 09 januari 2017 - beginpagina Droog


Bloemen van het kwaad

Ho Chi Minh



Bronnen

Door Jaap van den Born en Bart FM Droog, januari 2017

---

De kwade opzet van Paul Damen wordt eens te meer duidelijk in het hoofdstuk over de Noord-Vietnamese president Ho Chi Minh (1890-1969). Ho Chi Minh zat in 1942-1943 gevangen in China. In die periode schreef hij gedichten in het Chinees. Een bundeling van die gedichten was in het westen bekend als Notebook from Prison. Van dit Chineestalige werk verscheen in 1960 de Vietnamese vertaling.

Ho Chi Minh in het Engels

1ste druk, 1962	2de druk 1965	3de druk 1966

In 1962 vertaalde de Australische Aileen Palmer (1915-1988) de gedichten naar het Engels. Het verscheen toen onder de titel The Prison Diary of Ho Chi Minh bij Foreign Languages Publishing House te Hanoi (94p.). Er volgden vele herdrukken.

naar boven

De Aileen Palmervertaling was voor de Engelstalige wereld dé bron voor Ho Chi Minh-gedichten, tot Steve Bradbury in 2003 een nieuwe Engelse vertaling van de gedichten verzorgde, onder de titel Poems from the Prison Diary of Ho Chi Minh (Tinfish Press, Honolulu, 2003).

Ho Chi Minh bij Paul Damen

Nadat hij eerst zeven bladzijden voortratelt over het leven van Ho Chi Minh, schrijft hij op bladzijde 258:

"Kom, klaar nu. Op naar de poëzie! Qua nummering en origineel Chinees hanteer ik de officiële uitgave uit 1966 (Uitgeverij voor Vreemde Talen, Hanoi). Bezorgd en ingeleid door ene 'Phan Nhuận' Die bestaat dus niet."

Hier verraadt Damen zichzelf, op meerdere manieren.

Er heeft natuurlijk nooit een uitgeverij met die naam in Hanoi bestaan. Wel bestond er een (Noord-)Vietnamese staatsuitgeverij die Editions en Langues étrangères / Foreign Languages Publishing House heette. De naam zegt het al: een uitgeverij gespecialiseerd in het uitbrengen van boeken in vreemde talen, specifiek in het Frans en Engels.

naar boven

Nu is het is hoogst ongebruikelijk om namen van uitgeverijen te vertalen. Bij vertaalde boeken wordt als bronvermelding altijd de oorspronkelijke naam van de uitgeverij vermeldt: je zal nooit, bij Engelse vertalingen uit het Nederlands in een bronvermelding iets als Publishing House The Busy Bee (Bezige Bij) of Workers Press (Arbeiderspers) tegenkomen; of, omgekeerd, de Britse uitgeverij Penguin Books als uitgeverij Pinguin Boeken of Oxford University Press als Osvoordse Universiteits Drukkerij in Nederlandse boeken vermeld zien staan.

Waarom doet Damen dat hier dan wel? De enige denkbare reden is om zijn bedrog te maskeren. Damen ging er, na de verschijning van zijn boek, prat op geen enkele Oost-Aziatische taal te beheersen. Toch doet hij hier voorkomen dat hij de verzen van Ho Chi Minh rechtstreeks uit het Chinees vertaald heeft, net als hij dat bij Mao deed. En wat zei hij ook al weer, over de bestaande Engelse Mao-vertalingen?

"Vertalers maken er vaak ook een potje van: een heleboel vertalingen, zoals die uit het Chinees van Mao, daar klopt geen kut van. Dus ik wilde liever alles zelf vertalen, en het dan achteraf laten nakijken." [ntWvG]

naar boven

Ook schrijft hij: "Bezorgd en ingeleid door ene 'Phan Nhuận.' Die bestaat dus niet". Dat stelt Damen op basis van zijn ruim acht jaar durende 'research' voor Bloemen van het kwaad. In deze periode kon hij maar twee mensen met de naam Phan Nhuậns traceren, waarvan één, een geleerde, al in 1912 gestorven was en de ander, een generaal uit het Zuid-Vietnamese leger, na de val van Zuid-Vietnam naar de Verenigde Staten was gevlucht.

Nu was in 1966 de ene Phan Nhuận al dood, en de ander een hoge militair in het Zuid-Vietnamese leger, dus komt Paul Damen tot de conclusie dat Phan Nhuận - als samensteller van Ho Chi Minhs dichtbundel - nooit heeft bestaan, en dat die naam dus een pseudoniem van Ho Chi Minh is.

Tsja - als Damen verder had gekeken dan Wikipedia, in bijvoorbeeld de catalogus van de Nationale Bibliotheek van Vietman, dan had hij ontdekt dat een Vietnamese vertaler en redacteur geheten Phan Nhuận in de jaren tachtig, dus lang na de dood van Ho Chi Minh, meegewerkt had aan een aantal Vietnamese boeken. Ook had deze letterknecht in 1963 de Franstalige vertaling van Ho Chi Minhs gevangenisverzen verzorgd. Die verscheen dat jaar bij de bekende Franse uitgever Seghers in Parijs, onder de titel Carnet de prison - een exemplaar is aan te treffen in de Bibliothèque nationale de France.

In 1966 verscheen de derde druk van deze Franse vertaling bij de Vietnamese uitgeverij Éditions en langues étrangères te Hanoi. Precies, dezelfde staatsuitgeverij die ook onder een Engelstalige naam opereert en in die hoedanigheid Engelstalige propagandawerken uitbrengt.

naar boven

We weten dat Damen bij veel andere zogenaamd zelfstandig door hem vertaalde gedichten uit het Chinees, Turkmeens, Mongools, Khmer, Arabisch etc. in feite bestaande Engelse vertalingen naar het Nederlands heeft overgezet.

Wat betreft de Aileen Palmer-vertalingen (uit 1962): we vonden vier door Damen vervaardigde Nederlandse 'vertalingen' (uit 2016) die daar sterke gelijkenissen mee vertonen. Vooral de Ho Chi Minh-teksten (54), (132) en (135):

	[54] On the Way to Nanning The supple rope has now been replaced with iron fetters. At every step they jingle as though I wore jade rings. In spite of being a prisoner, accused of being a spy, I move with all the dignity of an ancient government official!
	Op weg naar Nanning Het soepele touw is vervangen door ijzeren boeien, bij elke stap rinkelend als jaden armbanden. Hoewel vastgezet, verdacht van spionage, schrijd ik waardig als een oude mandarijn!
	[132] On Reading ‘Anthology of a Thousand Poets’ The ancients used to like to sing about natural beauty: Snow and flowers, moon and wind, mists, mountains and rivers. Today we should make poems including iron and steel, And the poet also should know to lead an attack.
	Een verzameling van duizend dichters lezend De oude liefdesdichters bezongen de mooie natuur: Bergen, sneeuw, wind, bloemen, stroompjes, mist. Maar moderne poëzie moet van staal zijn en dichters moeten weten hoe je aanvalt.

Damen heeft hier de woorden een beetje door elkaar gehusseld, c ést ça. Ook de titel wijst op directe overname.

naar boven

	[135] After Prison a Walk in the Mountains The clouds embrace the peaks, the peaks embrace the clouds, The river below shines like a mirror, spotless and clean. On the crest of the Western Mountains, my heart stirs as I wander Looking towards the Southern sky and dreaming of old friends.
	Even de gevangenis uit, in de bergen Wolken omhelzen bergen, bergen omklemmen wolken. Beneden stroomt de rivier als een niet dof te krijgen spiegel. Alleen, met bonzend hart, loop ik over de Westelijke Bergrug, staar naar het zuiden, en denk aan mijn vrienden.

Van tekst [135] zijn meerdere Engelse vertalingen in omloop, die allen sterk verschillen van de hier getoonde versie van Aileen Palmer. De enige andere vertaalde versie die er sterk op lijkt is de Nederlandse versie van Damen.

Mogelijk heeft hij voor zijn Nederlandse bewerkingen ook gebruik gemaakt van de Franse vertalingen van Phan Nhuận - wat zou kunnen verklaren waarom hij die naam überhaupt laat vallen.

Die Chinese, Engelse en Nederlandse versies van die vier teksten zijn naast elkaar gezet op de 'Creatief met vertalingen'-pagina, hoofdstuk Ho Chi Minh.

Het is bijna overbodig om te zeggen dat Paul Damen met geen woord over de vertalingen van Aileen Palmer rept.

naar boven

---

Bronnen

National Library of Australia, Canberra.
http://www.nla.gov.au/

National Library of Vietnam (Thu' Viên Quóc Gia Viêt Nam). Hanoi.
http://nlv.gov.vn/ef/

NN. Le poèmes de prison de Hô Chi Minh. Secours Rouge, 01-01-2000.
http://www.secoursrouge.org/Les-poemes-de-prison-de-Ho-Chi-Minh

Jean Lacouture. Ho Chi Minh [1890-1969]. President of North Vietnam.
Encyclopaedia Brittancia. 08-06-2014
https://www.britannica.com/biography/Ho-Chi-Minh

NN. Ho Chi Minh (1890-1969). History. BBC, London, 2014.
http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/ho_chi_minh.shtml

NN. Ho Chi Minh. Project Gutenberg Self Publishing press, 2017.
http://self.gutenberg.org/articles/Ho_Chi_Minh

NN. Phan Xuân Nhuận. Wikipedia, 23-11-2016 [Zuid-Vietnamees generaal, geboren 1916; In 1975 gearresteerd; na detentie met zijn gezin naar Verenigde Staten vertrokken.
https://vi.wikipedia.org/wiki/Phan_Xu%C3%A2n_Nhu%E1%BA%ADn

NN. Phan Huy Nhuận. Wikipedia, 30-07-2016 [Vietnamees geleerde, 1847-1912].
https://vi.wikipedia.org/wiki/Phan_Huy_Nhu%E1%BA%ADn

Sylvia Martin. Palmer, Aileen Yvonne (1915-1988). Australian Dictionary of Biography, National Centre of Biography, Australian National University, 2012.
http://adb.anu.edu.au/biography/palmer-aileen-yvonne-15015/text26211

Steve Bradbury. English Department. National Central University, Jhongli, Taiwan.
http://english.ncu.edu.tw/about/fac/idv/steve.htm

Meer Engelse vertalingen van Ho Chi Minh in:
Ho Chi Minh. Modern poetry in Translation.
http://www.mptmagazine.com/author/ho-chi-minh-5410/
http://motherbird.com/hochi.html
Ho Chi Minh’s Poetry. Translation of Dang the Binh, re-phrased by fowpe sharma. 2010. 1 overeenkomstig gedicht, duidelijk andere vertaling.
Visiting the Husband in Prison
http://www.revolutionarydemocracy.org/rdv16n2/hopoems.htm
Ho Chi Minh. Translated by Kenneth Rexroth. All Poetry.com, [s.a.].
https://allpoetry.com/Ho-Chi-Minh
E San Jr. The poetry of Ho Chi Minh. Eastern Horizon. 1972
http://www.bannedthought.net/Magazines/EasternHorizon/1972/EasternHorizon-V11N02-1972-PoetryOfHoChiMinh.pdf
Gedicht 77 bij Damen in dit werk op 22, rechts; duidelijk anders.
Jim Feast reviews. Poems From the Prison Diary of Ho Chi Minh. By Ho Chi Minh, translated by Steve Bradbury. Jacket magazine. [S.a.].
http://jacketmagazine.com/28/feast-ho.html 2005

Paul Damen. Bloemen van het kwaad. Gedichten van dictators. Samenstelling en vertaling Paul Damen. Koppernik, [Amsterdam], [2016], 517 p. 2de druk [1e druk 2016].

Wout van Gils. De poëzie van de grootste dictators ter wereld. Interview met Paul Damen. Vice.com, 03-03-2016
https://www.vice.com/nl/article/de-pozie-van-de-grootste-dictators-ter-wereld-489

Jeroen van Kan. Interview met Paul Damen.
VPRO Boeken, 24-04-2016.
http://www.vpro.nl/boeken/programmas/boeken/2016/24-april.html

naar boven