versie: 14 februari 2017 - beginpagina Droog


Bloemen van het kwaad

De verantwoordelijke uitgeverij:

Koppernik en de uitgevers:

Bart Kraamer en Chris de Jong

Hun reacties en weerwoorden

Door Jaap van den Born en Bart FM Droog, februari 2017

---

Uitgeverij Koppernik

De Amsterdamse uitgeverij Koppernik is een relatief jonge en kleine uitgeverij, In 2014 verschenen er drie boeken, en twaalf in respectievelijk 2015 en 2016. Het gaat daarbij om romans, dicht- en essaybundels, zowel oorspronkelijk Nederlandstalig werk als vertalingen uit het Afrikaans, Deens, Duits, Engels, Portugees en Zweeds.

Het allereerste boek dat de uitgeverij uitbracht verscheen in een totaaloplage van zo'n 3500 exemplaren.^a Concrete cijfers over de oplagegrootte van de latere boeken zijn niet bekend.

Koppernik ontstond als afsplitsing van uitgeverij Karaat, die in 2009 door Luc de Rooy en Bart Kraamer werd opgericht.

Site: www.koppernik.nl

naar boven

Bart Kraamer

Hoewel de uitgeverij jong en relatief klein is, is een van de uitgevers, Bart Kraamer (1967), gepokt en gemazeld in de uitgeverijwereld. Hij was ruim acht jaar ‘editor in chief’ bij uitgeverij Meulenhoff (2002-2011). Hij heeft geschiedenis en Scandinavische talen en literatuur gestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam (1987-1992, 1988-1994). Hij werkt tevens als professioneel vertaler Deens-Nederlands.

Ook zal Bart Kraamer, als in geschiedenis geïnteresseerd middelbaar scholier, de volle omvang van het Hitlerdagboeken-schandaal  in 1983 hebben meegekregen. Als vertaler weet hij wat op vertaalgebied mogelijk en onmogelijk is.

Bart Kraamer is een broer van Josje Kraamer, vanaf 2009 redacteur bij Querido, daarvoor bij Contact en Prometheus. Haar levenspartner is Arie Storm, recensent bij Het Parool.

Met zijn zwager zetelt Bart Kraamer regelmatig in literaire jury's - maar dat is weer een heel ander verhaal.

naar boven

Chris de Jong

Mede-oprichter van Koppernik. Hij Studeerde aan de Universiteit van Amsterdam. De Jong is eigenaar van Kasteel Baexem, in Baexem (Limburg).

naar boven

Reacties en weerwoorden

1 | 2 | 3 | 4 | 5

Op 2 januari 2017 legden we uitlatingen van Paul Damen aan uitgeverij Koppernik voor:

“En ik heb alles laten nakijken, braaf.’ (in VPRO’s Boeken, 24-04-2016) “Koppernik heeft wel degelijk de authenticiteit bestudeerd. Sterker nog: alles is, in samenwerking met o.a. door Koppernik ingehuurde vertalers en historici nagekeken.”, 28-11-2016, op Facebookaccount Bart FM Droog)

We vroegen wat hier van klopte. Ook vroegen we of de uitgeverij wist van het vertaalplagiaat.⁴ Het antwoord van Chris de Jong, een van de twee Koppernik-uitgevers was opmerkelijk:

"Na de in het voorjaar gevoerde discussie lijkt het me weinig zinvol om nog op deze vragen in te gaan. Ook de tendentieuze toon van het huidige schrijven helpt niet echt mee. De antwoorden op de door u gestelde vragen zult u elders moeten zoeken."5

Dit bevreemdde ons zeer: onze mail van 2 januari 2017 was het eerste inhoudelijke contact tussen ons en de uitgeverij. Een discussie in het voorjaar [van 2016] is er noch tussen ons en Koppernik noch tussen ons en Damen geweest. Naar welke discussie De Jong verwees is ons tot op de dag van vandaag een raadsel.

De slotzin van zijn reactie vormde evenwel een vruchtbaar advies. Het bracht ons ertoe bij de mensen die achterin het Bloemenboek voor hun hulp bedankt werden, te vragen wat die hulp concreet inhield.

naar boven

2. Geen reactie aan Van den Born en Droog

Op 24 januari 2017 attendeerden we de uitgevers op het bestaan van het online-dossier en boden ze de mogelijkheid tot het geven van een weerwoord aan. Geen reactie.⁶

3. Geen reactie aan Nieuwsuur

Op 8 februri 2017 overweegt de Niewsuurredactie een item temaken over de Bloemen van het kwaadaffaire, naar aanleiding van dit dossier. Noch Damen noch de Koppernik-uitgevers willen reageren. Het komt niet tot een uitzending.⁷

4. Geen reactie aan NRC?

Op 10 februari 2017 publiceert Arjen Fortuin in het NRC Handelsblad een stuk over de zwendel met de Hitlerverzen. Opvallend daarbij is dat het stuk verschijnt zonder weerwoord van de uitgevers.⁸

naar boven

5. Reactie aan De Standaard

Op 11 februari verscheen in de Belgische krant De Standaard een artikel over de affaire. Ditmaal werkten de uitgevers wel mee:

‘We vinden het jammer dat het boek in opspraak komt’, zegt Bart Kraamer. ‘De auteur heeft aangegeven dat hij overtuigd was. Dat het een twijfelachtige toeschrijving was, wisten we toen niet. Daarom zie ik geen redenen om het boek terug te trekken. Bij nader onderzoek blijken de gedichten niet van Hitler te zijn.’9

Ook dit is weer opmerkelijk: ze geven aan dat ze door hun auteur, Paul Damen, zijn voorgelogen. Ze geven ook aan dat ze krachtens de inhoud van het Hitlerhoofdstuk geen reden zagen om te denken dat het om twijfelachtige toeschrijvingen ging. Met andere woorden: het verweer van Paul Damen, dat hij nooit heeft geschreven dat het om authentieke Hitlerverzen ging, wordt zelfs door de uitgevers naar de prullenbak verwezen.

De uitgevers geven toe dat ze onze onderzoeksresultaten naar de authenticiteit van de door Damen gepresenteerde verzen onderschrijven.

Alleen: hoe geloofwaardig is de de claim van de uitgevers dat ze niets wisten van de twijfelachtige toeschrijving, vóór het boek op de markt verscheen?

Wij weten slechts dit: al op 20 februari 2016, vijf dagen vóór de verschijning van het boek, werden Paul Damen en uitgeverij Koppernik door de schrijver van het nawoord van het boek gewezen op het NPE-Nieuwsblog-artikel 'De farce van Hitlers verzen', waarin grote vraagtekens werden geplaatst bij zowel de authenticiteit van de Hitlerverzen als bij het hele boek.

Dat de uitgevers dus vóór de verschijning van het boek van niets wisten, is een regelrechte leugen.

naar boven

---

Bronnen

Maarten Dessing. Koppernik haalt met eerste uitgave meteen AKO Toplijst. Boekblad, 29-09-2014.
http://maartendessing.blogspot.nl/2014/10/koppernik-haalt-met-eerste-uitgave.html
Bart Kraamer. Linkedin, 12-02-2017
https://www.linkedin.com/in/bart-kraamer-36803711/
Bart Kraamer -collectie. Koninklijke Bibliotheek, Den Haag
http://opc4.kb.nl/DB=1/SET=3/TTL=1/SHW?FRST=1
Koppernik-collectie. Koninklijke Bibliotheek, Den Haag
http://opc4.kb.nl/DB=1/SET=1/TTL=21/CMD?
ACT=SRCHA&IKT=3003&SRT=YOP&TRM=koppernik
Jeroen Vullings. 'Ik zat op mijn veertiende met mijn vader in cafés aan het bier.' Vrij Nederland, 02-07-2015.
https://www.vn.nl/arie-storm-ik-zat-op-mijn-veertiende-met-mijn-vader-in-cafes-aan-het-bier/
Josje Kraamer. Querido Academie, 2017.
http://www.queridoacademie.nl/docenten/josje-kraamer/
Josje Kraamer. LinkenIn, 2017.
https://www.linkedin.com/in/josje-kraamer-8b8622b/
Raijko Disseldorp. Redacteur Josje Kraamer: 'een goede auteur stelt grote vragen'. Het Parool, 16-08-2016.
http://www.parool.nl/kunst-en-media/redacteur-josje-kraamer-een-goede-auteur-stelt-grote-vragen~a4358630/
Philip Huff. Recensentenstorm - On line addendum. Hollands Maandblad, 25-10-2016.
https://www.hollandsmaandblad.nl/edities/2016-10/recensentenstorm-on-line-addendum-25-10-2016/
Chris de Jong. Facebook, 12-02-2017
https://www.facebook.com/christiaan.l.dejong
Kasteel Baexem. Website, 2017
"In Kasteel Baexem is de jonge uitgeverij Koppernik gevestigd. Wat zij uitgeven zijn de eigenzinnige boeken, de buitenbeentjes van de literatuur, boeken die gedurfd zijn en uitdagen, in ieder geval afwijken van de momenteel overheersende cultuur van het midden."
http://www.kasteel-baexem.nl/nl/home/

naar boven

Noten

^a De eerste Koppernikuitgave was de roman Zeer helder licht van Wessel te Gussinklo. Deze verscheen in 2014 een oplage van 1500 exemplaren. De oplage van de tweede druk bedroeg 1000 exemplaren. Een derde druk was in september 2014 in de maak. Bron: Maarten Dessing. Boekblad, 29-09-2014.

¹Poëziebloemlezingen bevatten normaliter bij elk gedicht een bronvermelding in deze vorm: Naam auteur. Boektitel. Uitgeverij en/of vestigingsplaats. Jaartal van verschijning. Gebruikelijk is om alle bronvermeldingen achter in een boek te plaatsen. Soms staat het op de pagina waar het gedichten te lezen is.

Als zo'n bronvermelding ontbreekt, dan is er - zo leert de ervaring - altijd sprake van een ongeautoriseerde opname, in vakjargon: dan handelt het om een piratenbloemlezing.

naar boven

² Auteurswet. Geldend van 01-07-2015. Eerste versie 1912. Daarvoor waren er al internationale afspraken over auteursrechten, die bekend stonden als 'De Berner Conventie.'
http://wetten.overheid.nl/BWBR0001886/2015-07-01
³ Wetboek van Strafrecht. Artikel 23, lid 4.
http://wetten.overheid.nl/BWBR0001854/2015-11-17#BoekEerste_TiteldeelII_Artikel23

⁴ E-mail Bart FM Droog aan uitgeverij Koppernik, 02-01-2017. 09.52 uur.
⁵ E-mail Chris de Jong aan Bart FM Droog, 02-01-15.49 uur.
⁶ E-mail Bart FM Droog aan Chris de Jong en Bart Kraamer, 24-01-2017, 23.10 uur.
⁷ Meerdere e-mails en telefoongesprekken Nieuwsuur-redacteuren en Bart FM Droog v.v. , 07 en 08-02-2017.
⁸ Arjen Fortuin. Wat dichters met dictators moeten doen. NRC Handelsblad, 10-02-2017.
⁹ Geert Sels. Was getekend: Hitler. Of toch niet? De Standaard, 11-02-2017.

naar boven