versie: 5 februari 2017 - beginpagina Droog


Bloemen van het kwaad

Introductie



Door Bart FM Droog, december/januari 2017

---

Introductie

20 Februari 2016

Dagblad Trouw valt op onze deurmat. Op de voorpagina wordt de vraag gesteld: 'Kan je genieten van Hitlers gedichten?' De vraag verwijst naar een artikel van Menno Wigman, waarin zonder voorbehoud gesteld wordt dat Hitler (net als een aantal andere despoten) gedichten schreef. Bij het artikel staat groot een Nederlandse vertaling van een zogenaamd door Hitler geschreven gedicht afgedrukt.¹ Het artikel en het gedicht blijken voorpublicaties te zijn uit het toen nog niet verkrijgbare boek Bloemen van het kwaad. Gedichten van dictators, van ene Paul Damen.²

Nu wil het toeval dat Wigman me al in 2002 benaderd had met hetzelfde gedicht, en de vraag: is dit een echte Hitler? Na een kort en grondig onderzoek deelde ik hem toen mee: hoogstwaarschijnlijk is het fake.³

Omdat ik op die februaridag in 2016 niet meer precies wist hoe ik in 2002 tot dat oordeel gekomen was, onderzocht ik het gedicht opnieuw. Binnen enkele uren vond ik uit wie de werkelijke auteur was: een Duitse dichter genaamd Georg Runsky, die het al lang en breed gepubliceerd had voor Hitler enige bekendheid genoot.

Ik publiceerde diezelfde dag nog mijn bevindingen op het NPE-Nieuwsblog en ging over tot de orde van de dag.⁴

naar boven

26-27 November 2016

Met collegadichter Jaap van den Born bespreek ik op m'n persoonlijke Facebookpagina het vreemde verschijnsel van Nederlandstalige dichters die - zo'n honderd jaar geleden - overduidelijk een bepaalde taal niet beheersten, en tóch vertalingen van gedichten uit zo'n taal fabriceerden. Gaandeweg het gesprek, waarin zich ook andere dichters en poëzieliefhebbers mengden, bleek dat die vroegere poëten daartoe eerder gemaakte Engelse of Duitse vertalingen gebruikten. Iets wat tegenwoordig absoluut not done is.

Plots komt de niet met ons op Facebook bevriende Paul Damen tussenbeide, en begint ons - mild uitgedrukt - voor rotte vis uit te maken.⁵
Ook voegt hij ons op 28 november toe. "U moet écht mijn boek lezen. (...) Trek er gerust een paar weken voor uit, het is een dik boek. En ergens in het nieuwe jaar spreek ik u wel weer."

We nemen zijn vriendelijk advies ter harte en besluiten zijn eerder dat jaar verschenen Bloemen van het kwaad eens zorgvuldig tegen het licht te houden. We bemerken daarbij al snel drie dingen: het boek staat bol van ten onrechte aan despoten toegeschreven gedichten. De begeleidende biografische teksten bevatten vooral heel veel kolder - waarbij hij, áls hij al bronnen noemt, zich blijkt te baseren op werken van zeer omstreden auteurs.

De meeste van zijn bronnen laat hij echter ongenoemd. Waarom? Juist, omdat hij er simpelweg uit overgeschreven heeft.

En als klap op de vuurpijl: heel veel van zijn zogenaamd eigenhandig gemaakte vertalingen (uit het Chinees, Mongools, Turks, Koreaans, Khmer etcetera, zijn in feite vertalingen van eerdere Engelstalige vertalingen. Nu vermeldt hij nergens de namen van die Engelse vertalers, noch de publicaties waarin deze voor het eerst verschenen. Zoiets heet: plagiaat.

Dit allemaal maakt Bloemen van het kwaad een zeer bedenkelijk boek. Te meer daar het uitgebracht is als 'literaire non-fictie', oftwel: echt waar!

En dát is het beslist niet.

naar boven

Zwendel

Maar erger nog is dat in de ruime media-aandacht die dit boek kreeg vrijwel geen enkele kritische noot te horen was. Sterker nog: de critici stonden te jubelen bij de verschijning van dit werk. Dat, hoe je het ook wendt of keert, de grootste literaire zwendel is sinds charlatan Adriaan Venema ons onnozel taalgebied misleidde met zijn vijfdelige Schrijvers, uitgevers en hun collaboratie (1988-1992).⁶ Ook hij ging zich te buiten aan schaamteloos plagiaat en geschiedsvervalsing. Jawel, de geschiedenis herhaalt zich keer op keer, maar steeds net even iets anders.

Aanpak

Omdat Hitler nu eenmaal verkoopt, en Damens boek drijft op uitlatingen over Hitler en diens vermeende verzen, hebben Jaap en ik dat hoofdstuk als handvat gebruikt om duidelijk te maken wat het boek werkelijk is.

Omdat onze kennis van het Latijn, Chinees, Arbabisch en Japans bepaald gering is, hebben we aan respectievelijk classicus Piet Gerbrandy en China-specialisten Cheng Shan-Hwei (universitair docent) en Jan Willem Nienhuys (tevens secretaris van de Stichting Skepsis), alsmede aan emeritus hoogleraar Arabisch Geert Jan van Gelder gevraagd om de hoofdstukken over Nero, Mao en kalief Haróen kritisch te bekijken. Bij Japan-deskundigen Fred Fels en Maria van den Broek (tevens professioneel vertaalster Japans-Nederlands) informeerden we naar de Japanse vertalingen.


Bart FM Droog, 30 december 2016

naar boven

---

Noten

¹ Menno Wigman. Dichtende despoten. Trouw, 20-02- 2016.
http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/article/detail/4248519/2016/02/20/Dichtende-despoten.dhtml
² Paul Damen. Bloemen van het kwaad. Gedichten van dictators. Samenstelling en vertaling Paul Damen. Koppernik, [Amsterdam], [2016], 517 p. 2de druk [1e druk 2016].
³ Omdat ik destijds het Muttergedicht als géén Hitler-vers beoordeelde, bracht ik het destijds niet in het nieuws. In 2004 was er weer sprake van Hitlerpoëzie; ik schreef daarover op Rottend Staal; op het eind van dat stuk is een verwijzing te vinden naar de eerdere vraag van Wigman.
Rottend Staal, oktober 2004 - zie oktober 2004 in:
http://www.epibreren.com/rs/archief.html
De harde schijf waarop de e-mailcorrespondentie met Menno Wigman staat bevindt zich in het 'Archief Bart FM Droog', Groninger Archieven, Groningen.
http://www.groningerarchieven.nl/
⁴ Bart FM Droog. De farce van Hitlers verzen. NPE Nieuwsblog, 20-02-2016. Reactie op berichtgeving in Trouw.
http://nederlandsepoezie.eu/?p=3030
De orde van de dag was toen - voor mij - het onderzoek naar de tot dan toe onopgehelderde moord op Marco, bij het WNC, Groningen, 1990. Maar dit terzijde.
Het toeval wil verder dat op precies dezelfde dag dat het zogenaamde Hitlergedicht in Trouw gepubliceerd werd, onderstaande verscheen op een Duitstalig internetforum waar een discussie gaande was over Hitlers vermeende dichterschap:

Bron: Deutsches Schriftstellerforum, 20-02-2016
http://www.dsfo.de/fo/viewtopic.php?t=55620
⁵ We hadden het daarbij specifiek over J.H. Leopold (1865-1925) en Willem de Mérode (1887-1938), die gedichten uit het oud-Perzisch van Omar Khayyam (rond 1100) vertaald zouden hebben. Of, beter gezegd: vertalingen uit het Duits of Engels gebruikt hadden voor hún vertalingen, waarbij het zeer de vraag is of de makers van die Duitse of Engelse vertalingen zelf wél het oud-Perzisch beheersten.
http://www.bartfmdroog.com/droog/dd/facebook.html#werk
⁶ Adriaan Venema. Schrijvers, uitgevers en hun collaboratie (5 delen) (1988-1992). Online te raadplegen op DBNL. Zie over de onbetrouwbaarheid van Venema's werk:

Willem Huberts. 'Een omgevallen kaartenbak'. De Tijd, 23-09-1988. http://whuberts.home.xs4all.nl/publicaties/tijd.pdf Martien J.G. de Jong. De dichter en zijn rechters. Een pleidooi voor eerlijkheid en begrip inzake Nederlandse schrijvers onder Duitse bezetting. De Prom, [Baarn], [1988]. 144p. Oplage 1000 ex. Martien J.G. de Jong. 'Liever waarheid dan sensatie. Over de postscriptoriale moed van Adriaan Venema.' De Gids. Jaargang 151. nr. 7/8. P. 491-499. Meulenhoff Nederland, Amsterdam 1988. http://www.dbnl.org/tekst/_gid001198801_01/_gid001198801_01_0099.php Martien J.G. de Jong. 'Nog steeds: liever waarheid dan sensatie. Over de geschiedvervalsing van Adriaan Venema.' De Gids. Jaargang 151. P. 780-784. Meulenhoff Nederland, Amsterdam 1988. http://www.dbnl.org/tekst/_gid001198801_01/_gid001198801_01_0154.php

naar boven