versie: 12 maart 2017 - beginpagina Droog


Bloemen van het kwaad

De rol van de journalistiek 

Trouw | De Wereld Draait Door |

VPRO's Boeken | Vice.com | Conclusie



Door Jaap van den Born en Bart FM Droog, februari 2017

---

De rol van de journalistiek

Over de motieven achter de zwendel van zowel 'samensteller en vertaler' Paul Damen als van uitgeverij Koppernik valt slecht te gissen. Herhaaldelijk hebben we ze de 'waarom?'-vraag gesteld. Antwoorden kregen we niet.

Let wel: het boek is uitgebracht al zijnde literaire non-fictie. Met andere woorden: écht waar.

De 'waarom?'-vraag hebben we ook voorgelegd aan een aantal journalisten dat meegewerkt heeft aan de publiciteitscampagne voor dit boek.

Trouw

Lodewijk Dros, de Trouw-redacteur die verantwoordelijk was voor de eerste publicatie (voorpagina plus groot afdrukken van het Mutter-gedicht), stelt dat Paul Damen in zijn boek een duidelijk voorbehoud stelt bij de authenticiteit van dat vers. Quod non. Heeft hij Damens boek ooit onder ogen gehad?

Dros: "Dat de toeschrijving aan Hitler niet zonneklaar was, vermeldde Damen toch netjes? Ik zie de onjuistheid van mijn melding niet. Het hele boek heb ik niet gelezen, ik heb voor publicatie wel de betreffende passages onder ogen gehad. (...) Ik kan me alleen herinneren met Damen te hebben overlegd. Wellicht is er contact met de uitgever geweest, dat gebeurt bijna altijd, dan gaat het over techniek en logistiek."

Zijn chef, Trouw-hoofdredacteur Cees van der Laan (20-01-2017): "Vanwege de complexiteit van deze kwestie, het gegeven dat Trouw niet als speelbal wil fungeren in een verbale strijd over feiten en fictie en als krant tegelijkertijd recht wil doen aan de geschiedenis, wil ik mij eerst nader oriënteren. Ik zal onder andere deze kwestie door een deskundige laten uitzoeken. Dit zal enige tijd gaan vergen."

naar boven

DWDD

En hoe zit het met Hugo Borst, die Runsky's Muttergedicht als heus Hitlergedicht voordroeg en het boek promootte in De Wereld Draait Door? Dit anderhalf week nadat op het NPE (Nederlandse Poëzie Encyclopedie) Nieuwsblog al duidelijk was gemaakt wie de werkelijke auteur was?

Hugo Borst (12-01-2017): "Ik las een stuk in Trouw over het boek van Paul Damen. Ik heb dat boek gekocht en heb er delen van gelezen. Blog van de Nederlandse Poëzie Encyclopedie is mij ontgaan. Vandaar."

De twee journalisten die Paul Damens boek een publicitaire kickstart hebben gegeven, blijken het boek dus niet gelezen te hebben. Handig.

naar boven

Tragisch dieptepunt of hoogtepunt van bedrog?

Het vraaggesprek van Jeroen van Kan met Paul Damen (in het tv-programma VPRO's Boeken, 24 april 2016), behoort tot een van de merkwaardigste in deze hele affaire. Geen enkel vraagteken werd geplaatst bij de authenticiteit van het materiaal. Ook werd niet doorgevraagd over hoe de vertalingen tot stand kwamen, toen Damen met nogal vreemde antwoorden kwam.

http://www.vpro.nl/boeken/programmas/boeken/2016/24-april.html

Wie met de kennis van nu naar dit vraaggesprek kijkt, kan zich slechts verwonderen.

De VPRO heeft op 20 februari 2017 een rectificatie bij de archiefopname geplaatst:

"Na deze uitzending van VPRO Boeken bleek dat grote delen uit het boek Bloemen van het kwaad van Paul Damen op onwaarheden berust. De uitzending blijft online te bekijken, maar op grond van deze informatie distantieert VPRO Boeken zich van het boek en de auteur. Meer informatie lees je hier."

Kort daarna werd deze rectificatie verzwakt tot:

"”Na verschijning van het boek van Paul Damen is discussie ontstaan over de authenticiteit van sommige gedichten die hij in zijn bloemlezing heeft opgenomen. De VPRO heeft kennis genomen van deze discussie, maar ziet geen aanleiding de uitzending om die reden offline te halen.”

Dit is pertinent onjuist: er is in maart 2017 geen enkele discussie over de authenticiteit van ‘sommige’ gedichten - alle betrokken partijen zijn het erover eens dat de 'gedichten' waar het om gaat - alle van Hitler, Dzjengis Khan, kalief Haroen, Bokassa etcetera beslist niet authentiek zijn. De enige die dit nu ter discussie stelt is de VPRO.

Nadat we dit aan de VPRO kenbaar maakten, verdween de rectificatie compleet. Circa 5 maart 2017 werd de tekst wéér gewijzigd. Ditmaal in:

"Dat een kampbeul technisch heel behoorlijk Schubert kan spelen, dat willen we nog wel geloven, maar is het ook denkbaar dat een kampbeul virtuoos Schubert speelt? En hoe erg zou dat zijn? Dat is de vraag die de Engelse cultuurfilosoof George Steiner voortdurend opwierp in zijn werk, zonder de vraag ooit definitief te kunnen beantwoorden. Bloemen van het kwaad is een bloemlezing van gedichten die geschreven zijn door dictators. Mao, Stalin, Hitler, het hele schurkenpantheon is vertegenwoordigd. Kan een dictator heel goede poëzie schrijven? En zo ja, hoe erg is dat? Ik vroeg het aan samensteller Paul Damen."

Overigens, Van Kan en Damen waren vanaf circa 1997 tot in 2005 collega's bij de Amsterdamse zender AT5.

naar boven

Internationale ellende

We vroegen ook Wout van Gils, die voor de site Vice.com Paul Damen interviewde, naar hoe hij met de kennis van nu terugkijkt op dat vraaggesprek:

Van Gils : "Ik had geen enkele reden om datgene wat de heer Damen in het interview tegen mij zei in twijfel te trekken of als onwaarheid te bestempelen. Je verwacht geen bewuste misleiding in een vraaggesprek over een bloemlezing waaraan meerdere jaren, met hulp van verscheidene personen, is gewerkt."

Is hij dan van plan om een rectificatie te plaatsen?

Van Gils: "Ik [ben] van mening dat het zeer goed is om eventuele misverstanden uit de wereld te helpen, maar ik denk dat het beter via
een ander kanaal dan Vice kan."

Met als gevolg dat via Vice.com de Hitler-de-dichter-mythe in stand wordt gehouden, in zowel het Nederlands als via Engels-, Pools en Duitstalige vertalingen. Van de Engelse vertaling is inmiddels een Servo-Kroatische vertaling verschenen. Koren op de molen van neo-nazi's.

Wout van Gils. De poëzie van de grootste dictators ter wereld. Interview met Paul Damen. Vice.com, 03-03-2016 https://www.vice.com/nl/article/de-pozie-van-de-grootste-dictators-ter-wereld-489 Engelse vertaling: A New Book Analyzes the Poetry of History’s Most Evil People. Vice.com, 14-03-2016. https://www.vice.com/en_us/article/dictator-poetry?utm_source=vicetwitterus Duitstalige vertaling: Gedichtanalyse - Heute mit Hitler, Musolini und bin Laden. Vice.com, 29-03-2016 https://www.vice.com/de/article/diktatoren-poesie-213 Bosnische (Servo-Kroatische) vertaling: Hitler, Bin Laden i Musolini: Analiza poezije najvećih zlikovaca u istoriji. Hamdočamo [Kroatië], 14-03-2016 https://hamdocamo.wordpress.com/2016/03/14/hitler-bin-laden-i-musolini-analiza-poezije-najvecih-zlikovaca-u-istoriji/ en op: http://www.novostidana.rs/hitler-bin-laden-i-musolini-analiza-poezije-najvecih-zlikovaca-u-istoriji/ Poolse vertaling: Hitler, Bin Laden, Mussolini i wielu innych – przegląd poetyckiej twórczości najgorszych ludzi w historii. Vice.com, 15-03-2016. https://www.vice.com/pl/article/hitler-bin-laden-i-mussolini-analiza-poetyckich-stara-dyktatorw Spaanse vertaling: Hitler, Bin Laden y Mussolini: analizamos los poemas de los grandes dictadores y genocidas de la historia. Dashground.com, 21-03-2016. http://dashground.com/hitler-bin-laden-y-mussolini-analizamos-los-poemas-de-los-grandes-dictadores-y-genocidas-de-la-historia Spaanstalige signalering van Van Gils' stuk: Eduardo Moga. Poetas dictadores. Corónicas de España, 30-12-2016. Spaanstalige signalering en daardoor verdere verspreiding van de Hitler-de-dichter-mythe. http://eduardomoga1.blogspot.nl/2016/12/poetas-dictadores.html Portugese vertaling: Hittler, Mussolini, Bin Laden: as pessoas mais perversas da história escrevam poesias. Ponto 55 (Brazilië), 2017. http://ponto55.com.br/regioes/ditadores-poesias/

En alsof dat al niet bizar genoeg is: 'men' van Vice.com heeft van de door Paul Damen gefabriceerde Nederlandse 'vertalingen' nieuwe Engelse vertalingen gemaakt. Jawel: dus verdere verbasteringen van al door Damen gemutileerde teksten, die door weer derden ooit uit de oorspronkelijke talen vertaald zijn.

naar boven

Conclusie

Bestudering van alle ons bekende artikelen en programma's over het boek maakt ons duidelijk dat de journalisten en recensenten het boek niet of nauwelijks gelezen hebben, maar af zijn gegaan op misleidende praat van Damen en zijn uitgeverij.

De journalisten en recensenten die het wél gelezen hebben, is het kennelijk ontgaan dat het boek bol staat van blunders, plagiaat, historische verdraaiïngen en elkaar tegensprekende uitspraken. Geen van hen heeft Damens boude beweringen over zijn 'vertaalwerk' grondig onderzocht.

Je zou denken dat het juist de taak van de journalistiek is om gebakken luchtballonnen à la Paul Damens Bloemen van het kwaad door te prikken.
Dat de Nederlandse en Vlaamse journalistiek dat niet gedaan heeft, en zo miljoenen in de waan heeft gebracht dat Hitler een gevoelig dichter was, is nogal verontrustend.

naar boven

---

Bronnen

Lodewijk Dros, e-mails aan Bart FM Droog, 12-01-2017.

Hugo Borst, e-mail Bart FM Droog, 12-01-2017.

Cees van der Laan, e-mail Bart FM Droog, 20-01-2017.

Wout van Gils, e-mail Bart FM Droog, 30-01-2017.

Mohamed El-fers. Kaddisj voor een keizer. ["Paul Damen van de Amsterdamse tv-zender AT5"] De Groene Amsterdammer, 18-06-1997.
https://www.groene.nl/artikel/kaddisj-voor-een-keizer

Redactie. Paul Damen geschorst bij AT5.
Villamedia, 25-03-2005
https://www.villamedia.nl/artikel/paul-damen-geschorst-bij-at5

Jeroen van Kan. LinkedIn, 2017.
"verslaggever / presentator AT5. januari 1997 – augustus 2005 (8 jaar 8 maanden)"
https://www.linkedin.com/in/jeroenvankan

naar boven